1-Мавзу. "Корхоналарни ривожлантириш стратегияси" фанининг

2.3.Корхона ривожланишида тадбиркорлик фаолияти ва 
ташаббускорлигининг иқтисодий аҳамияти. 
Бозор иқтисодиёти шароитида тадбиркорлик қобилияти асосий 
иқтисодий ресурслардан бири ҳисобланиб, инсон омилининг 
таркибий қисмини ташкил этади. Тадбиркор – бу ишлаб чиқаришни 
ташкил этиш ва бошқариш борасида билим ва малакага эга бўлган, 
фойда олиш мақсадида таваккалчилик билан иш кўра олувчи 
ташаббускор шахс.

---

74 
Тадбиркорларнинг муайян маҳсулотларни ишлаб чиқариш, иш 
бажариш ва хизмат кўрсатиш бўйича фаолияти тадбиркорлик 
фаолиятини ташкил этади.
Ўзбекистон Республикасининг янги таҳрирдаги “Тадбиркорлик 
фаолияти эркинлигининг кафолатлари тўғрисида”ги Қонунида 
таърифланишича, 
“Тадбиркорлик 
фаолияти 
(тадбиркорлик) 
тадбиркорлик фаолияти субъектлари томонидан қонун ҳужжатларига 
мувофиқ амалга ошириладиган, ўзи таваккал қилиб ва ўз мулкий 
жавобгарлиги остида даромад (фойда) олишга қаратилган 
ташаббускорлик фаолиятидир”
11
.
Тадбиркорлик фаолияти асосида қуйидаги бир қатор шарт ва 
талаблар мавжуд бўлади:
биринчидан, тадбиркор товар ва хизматлар ишлаб чиқариш 
жараёнида ишлаб чиқариш омилларини бирлаштиради ва 
«катализатор» вазифасини бажаради;
иккинчидан, бизнесни юритиш жараёнида у мустақил қарорлар 
қабул қилишдек қийин бир вазифани зиммасига олади;
учинчидан, тадбиркор – ташкилотчи шахс бўлиб, янги ишлаб 
чиқариш технологияларини жорий қилиб, янги маҳсулотлар ишлаб 
чиқаришга интилади;
тўртинчидан, тадбиркор – таваккал қилишдан қўрқмайдиган 
инсондир. У нафақат ўз мол-мулки, вақти, меҳнати билан, балки ўз 
11
Ўзбекистон Республикасининг Қонуни. “Тадбиркорлик фаолияти эркинлигининг 
кафолатлари тўғрисида»ги Ўзбекистон Республикаси қонунига ўзгартиш ва қўшимчалар 
киритиш ҳақида. 2012 йил 2 май.

---

75 
шериклари, ҳиссадорлари қўшган маблағлар билан ҳам таваккал 
қилишга боради
12
. 
Тадбиркорлик фаолияти тўғрисида юқорида келтирилган турли 
хил фикр ва ёндашувларни умумлаштирган ҳолда, қисқа қилиб 
қуйидагича таъриф бериш мумкин: тадбиркорлик фаолияти – шакли ва 
соҳасидан қатъий назар, фойда олиш ва ундан самарали фойдаланиш 
мақсадига қаратилган иқтисодий фаолиятдир. 
Тадбиркорлик фаолиятининг амалга оширилишида қуйидаги бир 
қатор қоидаларга риоя этилиши талаб қилинади: 

тадбиркорнинг хўжалик юритиш бўйича хуқуқ ва эркинликларга 
эга бўлиши; 

тадбиркорлик фаолияти мулкдорнинг ўзи томонидан ҳам, унинг 
мол-мулки асосида иш юритувчи субъект томонидан ҳам амалга 
оширилиши мумкинлиги;

хўжалик юритиш эркинлигини таъминловчи қулай иқтисодий 
муҳит ва ижтимоий-сиёсий шароитнинг мавжуд бўлиши; 

мулкчилик ва ўзлаштиришнинг турли-туман шакллари ва 
турларининг мавжудлиги;

тадбиркорнинг махсус билимга, маълумот ва малакавий 
тайёргарликка эга бўлиши. 
Тадбиркорлик фаолиятининг турлари ва шакллари хилма-хил 
бўлиб, улар орасида ўзининг хўжалик юритиш кўламини чеклангани 
билан ажралиб турувчи кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик муҳим 
ўрин тутади. 
12
Макконнелл К.Р., Брю С.Л. Экономикс: принципы, проблемы и политика: Пер. с 14-
го англ. изд. - М.: ИНФРА-М, 2002, с.26. 

---

76 
Кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликнинг мамлакат ижтимоий-
иқтисодий ривожланишидаги ўрни ва аҳамияти бу соҳа томонидан 
амалга оширилувчи вазифалар орқали намоён бўлади. Бундай 
вазифаларнинг турли-туманлиги эса кичик бизнес ва хусусий 
тадбиркорлик соҳасининг жаҳондаги барча мамлакатлар учун ҳам, 
ўзига хос хусусиятларга эга бўлган алоҳида бир мамлакат учун ҳам 
қандайдир даражада аҳамият касб этишидан дарак беради.
Мамлакатимизда охирги йилларда тадбиркорлик фаолиятини 
янада қўллаб-қувватлаш мақсадида бир қатор Президент фармонлари 
ва қарорлари қабул қилинди. Буларга
4-жадвал.