1-Мавзу. "Корхоналарни ривожлантириш стратегияси" фанининг

7.3.Корхоналарнинг айланма маблағларига бўлган талабини 
аниқлаш. 
Корхонанинг айланма маблағлари – унинг айланма фондларда, 
муомала фондларида ва бошқа ҳаракатдаги активларда турган пул 
маблағларидир
45
. 
45
Ваҳобов ва бошқ. Молиявий ва бошқарув таҳлили: Дарслик. – Т.: “Шарқ”, 2008. – 480 б. 

---

229 
Улар асосий фондлардан фарқли ўлароқ, тўхтовсиз ҳаракатда 
бўлади. Чунки, бир ишлаб чиқариш цикли мобайнида тўлиқ истеъмол 
қилинади, ўз қийматини тайёр маҳсулотга ўтказади, ҳам буюм-натура 
кўринишида, ҳам қиймат тарзида тикланади. 
Айланма маблағлар ҳақидаги маълумотлар бухгалтерия 
балансида ҳамда «Дебиторлик ва кредиторлик қарзлари тўғрисида 
маълумотнома» деган 2-а шаклда кўрсатилади. Бухгалтерия 
балансида улар «Айланма активлар» деган активнинг 2-бўлимидан 
қайд этилади. Ушбу бўлимнинг якуни корхонанинг муайян санада 
айланма маблағларда турган маблағлари суммасини кўрсатади. 
Корхона иқтисодий салоҳияти таркибида етакчи ўринларни 
айланма маблағлар ҳиссаси ташкил қилади. Унинг миқдори, 
таъкидланганидек, турли соҳаларда турлича. 
Айланма маблағлар ҳам иқтисодий мазмуни бўйича айрим 
жиҳатлари асосий воситаларга ўхшаш. Улар иккаласи ҳам моддий 
ресурслар гуруҳига киради. Шу жиҳатдан айланма маблағларни 
ифодаловчи кўрсаткичлар тизимини ҳам уч гуруҳга бўлиш мумкин: 
айланма маблағлар ҳолатини ифодаловчи кўрсаткичлар, айланма 
маблағлар билан таъминланганликни ифодаловчи кўрсаткичлар ва 
айланма маблағлар самарадорлигини ифодаловчи кўрсаткичлар. 
Мазкур кўрсаткичларнинг таснифи чизмада келтирилган (8.2 -чизма). 
Таҳлил жараёнида у ёки бу кўрсаткичнинг нимани ифодалаши, 
уларни баҳолаш йўлари ва маълумот манбаларини аниқлаш муҳим 
аҳамият касб этади. Шу туфайли, ҳар бир кўрсаткичнинг номини, 
нимани ифодалаши, аниқлаш йўларини келтирилган гуруҳлар бўйича 
кўриб чиқишни мақсадга мувофиқ 

---

230 
25-жадвал.