|
II O’tilgan mavzuni so`rash.
O’tilgan mavzuni so`rashda foydalanishda interfaol usullar.
III Yangi mavzu bayoni.
O’zbekiston Respublikasi jinoyat qonunlarida voyaga yetmaganlarga nisbatan faqat asosiy jazo choralari qo’llaniladi, qo’shimcha jazo ularga qo’llanilmaydi
Voyaga yetmaganlarning (18 yoshgacha bo’lganlar) jinoyatlari uchun quyidagi asosiy jazolarni qo’llash mumkin:
a) jarima;
b) axloq tuzatish ishlari;
d) qamoq;
e) ozodlikdan mahrum qilish.
Jarima eng kam ish haqining ikki baravaridan yigirma baravarigacha miqdorda tayinlanadi. Axloq tuzatish ishlari faqat mehnatga layoqatli voyaga yetmaganlatga nisbatan o’z ish joyida o’tash, aybdor hech qayerda ishlamasa, ushbu jazo ijrosini nazorat qiluvchi organlar belgilab beradigan o’zi yashaydigan hududdagi boshqa joylarda o’tash tariqasida brr oydan bir yilgacha rnuddatga tayinlanadi.
Voyaga yetmaganlarga qamoq jazosi bir oydan uch oygacha muddatga belgilanadi.
Ozodlikdan mahrum qilish jazosi voyaga yetmaganlar uchun olti oydan o’n yilgacha muddatga tayinlanadi. Bu jazoni qo’llashda voyaga yetmaganning jinoyati sabablari, jinoyatning og’irlashtiruvchi yoki yengillashtiruvchi holatlari, yoshi va boshqa xususiyatlari inobatga olinadi. Voyaga yetmaganlarni jinoiy javobgarlikdan ozod qilish faqat voyaga yetmaganlar ishi bo’yicha komissiya hujjatlari bilan tanishib chiqqandan keyin yuz beradi. Jinoiy javobgarlikdan ozod qilish uchun voyaga yetmagan 18 yoshga to’lmaganligi, jinoyatni birichi marotaba sodir etishi, jinoyatning ijtirnoiy xavfi katta bo’lmaganligi e'tiborga olinadi.
Jinoyat huquqi fanining maxsus qismida aniq jinoyatdan, ular uchun qo’llaniladigan jazo turlari ko’rsatilgan. Maxsus qismda shaxsga qarshi jinoyadar, ularning turlari; tinchlik va xavfsizlikga qarshi jinoyatlar, xususan, agressiya, genotsid, yollanish, terrorizm kabi jinoyatdir; iqtisodiy sohasidagi, ekologiya sohasidagi jinoyadar va boshqa jinoyatlarning mustaqil guruhlari ajratilib berilgan. O’zbekiston Respublikasi Jinoyat Kodeksining Maxsus qismi 7 bo’limdan, 24 bobdan, 205 moddadan iborat. Shaxsga qarshi jinoyatlar o’z ichiga yetti bobni. 53 moddani oladi. (Jinoyat Kodeksining 97-moddasidan 149-moddasigacha). Shaxsga, qarshi jinpyadar quyidagi — hayotga qarshi ji-noyadar; sog’likka qarshi jinoyadar; hayot yoki sog’liq uchun xavfli jinoyadar; jinsiy erkinlikka qarshi jinoyadar; oilaga, yoshlarga va axloqqa qarshi jinoyadar; shaxsning ozodligi, sha'ni va qadr-qimmatiga qarshi')inoyatlar va fuqarolaming konstitutsiyaviy huquq va eikhiliklariga qarshi jinoyatLarga bo’linadi.
Tinchlik va xavfsizlikka qarshi qaratilgan jinoyadar, tinchlik va insoniyatning xavfsizligiga qarshi jinoyadar va O’zbekiston Respublikasiga qarshi qaratilgan jinoyadami o’z ichiga olib, JKda 14 moddasida ularning turlari ko’rsatilgan.
Jinoyat Kodeksining maxsus qismi uchinchi bo’lkni iqtisodiyot sohasidagi jinoyatlar bilan boshlanadi. Bu bo’lim 4 bobdan va 29 moddadan iborat. Iqtisodiyot sohasidagi jinoyadar o’zgalar mulkini talon-taroj qilish, o’zgalar mulkini talon-toroj qilish bilan bog’liq bo’knagan jinoyadar; iqtisodiyot asoslariga qarshi jinoyatlar; xo’jalik faoliyati sohasidagi jinoyatdar turlarini o’z ichiga oladi.
Ekologiya sohasidagl jinoyatlar atrof muhitni muho- » faza qilish va :abiatdan foydalanish sohasidagi jinoyatlar bilan bog’liq masalalarni o’z ichiga 3lib, Jinoyat Kodeksida 193-moddadan 204-moddagacha ular tuilari ko’rsadlgan. Masalan, ekologiya xavfsizligiga oid normalar va talablami buzish, atrof tabiiy muhitni ifloslantirish; veterinariya yold zootexniya qpidalarini buzish kabi jinoyatlar ekologiya sohasidagjlarni tashkil etadi.
Jinoyat Kodeksining beshinchi bo’limi «Hokimiyat, boshqaruv va jamoat birlashmalari organlarining faoliyat tartibiga qatshi jinoyatlar» deb ataladi. Bu bo’lim o’z ichiga ildri bob, 37 moddani oladi. Boblarda boshqaruv tartibiga qarshi jinoyatlar; odil sudlovga qarshi jinoyatlar tizimi berilgan. Boshqaruv tartibiga qarshi jinoyadarga:
Jamoat xavfsizligi va. jamoat tartlbiga qarshi jinoyatkc: jamoat xavfsizligiga qarshi jinoyadami; transport haraicati va undan foydalanish xavfsizligiga qarshi jinoyatlar; giyohvand yoki psixotrop moddalar bilan qonun-ga xilof ravishda muomala qilishdan iborat jinoyadar; jarnoat tartibiga qarshi jinoyat turlati 37 ta moddada ko’rsatilgan.
Bu jinoyadarga bo’ysunish va harbiy intizomga noya etish tartibiga qarshi; harbiy mulkni saqlash yoki undan foydalanish tartibjga qarshi; harbiy mansabdorlik jinoyadari kkadi. Jinoyat Kodeksinirtg 279-moddasidan 302-moddasigacha berilgan jinoyat turlari, masalan, bo’ysunmaslik, buyruqni bajarmaslik, boshliqlarni qo’rqitish, marodyorh'k, dezertirlik, chegara xizmatini o’tash qoidalarini buzish, xizmatga sovuqqonlik bilan qarash, kemani boshqarish qoidalatini buzish shular qatoriga kiradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
