1-мавзу конституциявий ҳУҚУҚҚа кириш мавзунинг асосий масалалари

Конституциявий ҳуқуқ – шахс, жамият ва давлат ўртасида вужудга келадиган ва давлат ҳокимиятини амалга ошириш жараёнида пайдо бўладиган, инсон ҳуқуқлари ва эркинликларини таъминлашга қаратилган муносабатларни тартибга солувчи конституциявий ҳуқуқий нормалар тизими (йиғиндиси)дир.
Конституциявий ҳуқуқнинг ўзига хос хусусияти шундан иборатки, конституциявий-ҳуқуқий нормалар ёрдамида инсон, жамият ва давлат ҳокимиятини амалга ошириш жараёнида вужудга келадиган ижтимоий муносабатлар тартибга солинади. Конституциявий ҳуқуқ нормалари инсон, жамият ва давлат ўртасидаги ўзаро муносабатларни тартибга солади ва таъминлайди. Бундаги устувор йўналишларни ва олий қадриятларни аниқлайди ва конституциявий амалиётни белгилаб беради.
“Конституция” атамаси лотинча сўздан олинган бўлиб, “ўрнатиш”, “белгилаш” деган маъноларни англатади ҳамда у ўзининг узоқ тарихига эга. Дастлаб “конституция” ибораси сиёсий тузум маъносини англатиб, XVII асрда Францияда ушбу атама рента ҳамда рента шартномасига нисбатан ишлатилган. Кейинчалик “Конституция” сўзи ўзининг асл маъносига қайтиб, ушбу атама билан ҳуқуқий томондан белгилаб қўйилган давлат тузуми номлана бошлаган. Буюк Француз инқилоби арафасида эса “Конституция” ибораси орқали “давлатнинг аҳволи” ифодаланган.
Конституциявий ҳуқуқнинг пайдо бўлишига ва тараққиётига бир қатор конституциявий аҳамиятга молик ҳужжатлар катта таъсир кўрсатган.
Бундай ҳужжатлар жумласига 1215 йилда Англияда қабул қилинган «Эркинликларнинг буюк Хартияси», 1679 йилги «Хабеас корпус акт» («Habeas Corpus Act») ва бошқа бир қатор ҳужжатлар киради. Юқорида санаб ўтилган ҳужжатлар ҳозирги кунда ҳам Буюк Британияда амалдаги конституциявий ҳужжатлардан бўлиб ҳисобланади.
Конституциявий ҳуқуқнинг шаклланишида бир қанча омиллар таъсир кўрсатган. Бундай омиллар жумласига қуйидагилар киради.
Биринчидан, дастлабки конституциявий аҳамиятга молик ҳужжатлар. Масалан, АҚШнинг 1776 йилги «Мустақиллик декларацияси» ва 1789 йилги «Инсон ва фуқаро ҳуқуқлари француз Декларацияси"ни мисол қилиб кўрсатиш мумкин. Американинг Мустақиллик Декларациясида илк бор «Халқ давлат ҳокимиятнинг манбаидир» деган конституциявий қоида мустаҳкамланган эди. Француз Декларациясининг 16-моддасида эса «Инсон ҳуқуқлари ва эркинликларининг кафолатлари ва ҳокимият ваколатларини тақсимлаш принципига эга бўлмаган халқ конституциясига эга бўлмайди», деб таъкидланган.