1-Мавзу: Кириш. Зоология фани ва унинг вазифалари, тарихи зоология фанлар системаси


Ёнсщзарлар ёки хар хил ыисыичбаыасимонларлар



Download 3,81 Mb.
bet29/54
Sana23.02.2022
Hajmi3,81 Mb.
#152867
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   54
Bog'liq
Зоолог (умурткасизлар). 765343a6d8d766030b9a1a39e141d175

Ёнсщзарлар ёки хар хил ыисыичбаыасимонларлар
(Amоhiроda) туркуми

Ёнсщзарларнинг танаси икки ён томондан кисилган, танаси бош, 7 та кщкрак ва 6 та ыорин сигментларидан иборат. Фасеткали кщзлар бошининг икки ёнида жойлашган, икки жуфт мщйловлари яхши ривожланган, оьиз органлари чайновчи хилда. Кщкрак оёылари хар хил,уларнинг бир ыанчаси катта. Жабралари кщкракоёыда жойлашган. Ыорин оёылари тукчалар билан ыопланган бщлиб, сщзиш учун хизмат ыилади. Икки жуфт ыорин оёылари хам икки шохли, лекин улар орыа томонга очилган бщлади. Бу оёылар тельсон билан бирга сакровчи оёылар - уропода хосил ыилади. Кщпайиш даврида урьочиларининг кщкрак ыисмида тухум халтаси хосил бщлади. Халтадаги тухумлар ичида эмбрионлар ривожланади. Ён сщзарларнинг 4500 дан ортиы тури бор. Кщпчилик турлари денгизларда сув тубидаги лойга ыумилиб ёки махсус найсимон иплар ичида хаёт кечиради. Уларнинг хаммаси деярли йиртыич, майда хайвонлар, чавоклар, ковакичлилар билан Денгиз тубида яшовчи майда хайвонлар ва щсимлик колдиклари билан озиыланади. Оддий ён сщзар, ыум ён сщзар кщплаб учрайди.




Ун оёыли ыисыичбаыасимонларлар (Decaроda) туркуми

Ун оёылилар йирик ва мураккаб тузилган ыисыичбаыасимонлар.Бу хайвонлар 8500 та турни щзига бирлаштиради. Уларнинг бош ыисмида бир жуфт мщйловлари ва поячали бир жуфт фасеткали кщзлари жойлашган. Пояча харакатчан бщлиб, куриш майдонини кенгайтириш учун хизмат ыилади.


Жаьлар кучли ривожланган бщлиб, озиыни ушлаб олиш ва майдалаш учун хизмат ыилади.
Кейинги жаьларнинг йирик пластинкасимон ташыи ыисмининг харакати туфайли жабра бушлгидаги сув доимо алмашиниб туради. Щн оёылиларнинг хамма кщкрак бщьимлари жуфт жаь бщьимлар билан кщшилиб, яхлит жаь кщкракни хосил ыилади. Жаь кщкракни орыа томонидан карапакс ёпиб туради. Кщпчилик турларда карапакснинг олдинги ыисми щткир учли щсимта - рострумни хосил ыилади. Олдинги уч жуфт кщкрак оёылари жаьоёыларга айланган. Жаьоёылари озиы ушлаш ва уни оьиз тешигига суриш учун хизмат ыилади. Ыолган 5 жуфт кщкракоёылилари урмалаш вазифасини щтайди. Шунинг учун бу ыисыичбаыасимонлар уноёылилар деб аталади. Кщпчилик ыисыичбаыасимонларнинг тщтиш оёылари ыисыичли бщлади. Краблар ва зохид ыисыичбаыаларнинг
фаыат бир жуфт оёыларида; креветкаларнинг олдинги икки жуфт оёыларида, дарё ыисыичбаыалари, омарлар ва айрим креветкаларнинг олдинги уч жуфт оёыларида ыисыич ривожланган.
Уноёылиларнинг ыорин бщлими хар хил тузилган. Креветкаларда ыорин яхши ривожланган ва икки ёндан сиыилган бщлиб, сщзгич оёылари бор. Омарлар, дарё ыисыичбаыалари ва лангустларнинг ыорин ыисми узун, хаыиыий крабларнинг ыорин исми жуда хам кичрайган, бщьимлар сони хам ыисыарган.
Уноёылиларни ранги хилма хил бщлади. Сув тубида яшайдиган турлари кщлранг ёки кукимтир, сув щтлари орасида яшайдиганлари яшил рангда бщлади.
Дарё ыисыичбаыаларининг унлаб турлари бор. Уларда хид сезиш, тери сезув ва там билиш органлари яхши ривожланган.
Омарлар - очик денгизлар сохил ыисмининг 100-200 м гача бщлган тубида яшайди, 40-60 см катталикда. Улар моллюскалар, турли хайвонлар ыисман балиылар билан озиыланади. 4000-32000 гача тухум ыщяди.
Лангуст - уларнинг катта ыисыичоёылари бщлмаслиги характерли. Уларнинг асосий сезув ва химоя органлари икки жуфт мщйловларидир. Улар овоз чиыариш хусусиятига эга. Овоз йиртыич балиыларни хайдаш ва яхши озиыланишга ёрдам беради. 0.5-1.5 млн донагача тухум ыщяди.
Хаыиыий краблар - денгиз ва океанларда кщп тарыалган. Уларнинг бош ва кщкрак ыисми ривожланган. Ыоринча ыисми ингичкалашиб, думсимон щсимтага айланган. Бир ва икки жуфт мщйловлари калта, жаьоёылар, бир жуфт кщкракоёылари яхши ривожланган, катта ва кучли ыисыичоёыка айланган. Крабларнинг кщпчилиги йиртыич, 2-3 млн донагача тухум ыщяди.
Денгиз краблари тез харакатланади. Улар щзларини ыушандалардан химоя этишда "никоблаш" усулидан фойдаланади. Базилари елка томонига булутларни ыизьиш рангдаги, моллюскаларнинг буш чиганогини ыоплаб олади.
Сохта краблар - "камчатка краби" ва бошыалар крабларга щхшаб кетади. Ыоринчаси кийшикрок. "Палма угриси" сернам тропик оролларда яшайди. Ыон томирлари кщп ривожланган бщлиб, улар "щпка" вазифасини щтайди. У курукликда яшай олади. Майда чувалчанглар, моллюскалар хамда куртлар билан озиыланади.
"Зохид ыисыичбаыалар" ыориноёыли моллюскаларнинг "бушаб ыолган" чиганоклари ичига жойлашиб, яшашга мослашган. Ыоринчадаги оёылари яхши ривожланмаган. Уларнинг олдинги омбурсимон кщкрак оёылари озиыни ушлаб олишга, керакли пайтда чиганок огзини тщсиб, танани химоя ыилади. Ыисыичбаыа пщст ташлаганда моллюска чиьаноьига сиьмай ыолади. Бу хайвонлар актиния билан симбиоз холда яшайди.
Креветкалар - кщп тарыалган. Денгиз ва океанларда кщп, бази турлари чучук сувларда яшайди. 3, 5, 8 см, айримлари 10-15 см
катталикда, тез щсиб денгиз тубида урмалаб юради, серхаракат.
Танаси икки ён томондан яссилашган. Икки жуфт мщйловлари жуда узун, олдинги икки жуфт кщкрак оёыларида ыисыич щсимта бщлиб, ыоринча оёылари сщзишга хизмат ыилади. Креветкалар сув щти, микроблар, чиринди ва майда хайвонлар билан озиыланади. Ов ахамиятига эга.



Download 3,81 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   54




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish