1-Mavzu: Kirish. Mehnatni muhofaza qilish fanining asosiy mazmuni, maqsadi va vazifalari

2.Baxtsiz hodisalar va kasb kasalliklarini tekshirish hamda hisobga olish.

Baxtsiz hodisa ish boshlanishidan oldin, ish davomida, ish vaqtidan keyin ish joyida, zavod xududida va ma’muriyatning topshirig’iga asosan zavod xududidan chetda yuz byergan bo’lishi-dan qat’iy nazar tekshirilishi lozim. O’tkir zaxarlanish, issiq urishi va tananing ba’zi qismlarning muzlashi baxtsiz hodisa sifatida tekshiriladi.

Kamida bir ish kuni yo’qotilgan baxtsiz hodisalar 24 soat davomida tekshiriladi va maxsus forma bo’yicha (N-1) 4 nusxadan akt tuziladi.

Akt baxtsiz hodisaga uchragan kishi haqidagi axborotdan tashqari,aniqlangan baxtsiz hodisa-ning sabablari keltirilishi va bunday baxtsiz hodisalar qaytarilmasligi uchun qanday chora-tadbirlar ko’rilganligi haqida axborot beriladi.

Aktni korxonaning bosh muhandisi tasdiqlaydi. Aktning bir nusxasi sex boshlig’iga yuboriladi va u bosh muhandis belgilagan muddat davomida aktda ko’rsatilgan masalalarni amalga oshirishi kerak. Ikkinchi nusxasi kasaba uyushmasi qo’mitasiga,uchinchisi tegishli kasaba uyushma-sining texnik nazoratchisiga va to’rtinchisi mehnatni muhofaza qilish bo’limiga nazorat o’rnatish uchun yuboriladi. Ma’muriyat baxtsiz hodisaga uchragan kishiga aktning tasdiqlangan nusxasini berishi shart.Baxtsiz hodisaning asoratlari keyinchalik ham kelib chiqishini hisobga olib, aktlar 45 yilgacha saqlanishi kerak.

Baxtsiz hodisa tekshirilgandan keyin temir yo’l korxonasi ma’muriyati yo’l qo’yilgan xatolarning qaytarilmasligini ta’minlashga qaratilgan buyruq e’lon qiladi. Bu buyruqda korxonada yuz byergan baxtsiz hodisaning kelib chiqishiga aybdor bo’lgan kishilarning javobgarligi aniqlanib, ta’kidlanadi.

Baxtsiz hodisa o’lim bilan tugasa, guruh bo’lib baxtsiz hodisaga uchrasa va og’ir jarohatlan-gan hollarda, tekshirish maxsus belgilangan tartib bilan o’tkaziladi. Bunday baxtsiz hodisalar maxsus komissiyalar tomonidan tekshiriladi. Komissiya tarkibiga kasaba uyushmasi texnik nazo-ratchisi, davlat nazorat organlari xodimlari va umumiy baxtsiz hodisani tekshirishda ishtirok eta-digan xodimlar qatnashadi.

Bunday holatlarda tekshirish tezda o’tkazilishi kerak,ya’ni tekshirish materiallari 7 kun ichida tayyor bo’lishi shart. Aktga baxtsiz hodisani ko’rgan guvohlarning ko’rsatmalari, tibbiy ekspert xulosasi, baxtsiz hodisa yuz byergan joyning hamda agar baxtsiz hodisa vaqtida biror-bir obyekt zararlangan bo’lsa, ularning fotosuratlari va komissiya chiqargan xulosalarni tasdiqlaydigan boshqa materiallar qo’shib yuboriladi. Aktga, shuningdek baxtsiz hodisaga javobgar bo’lgan shaxsning familiyasi va lavozimi yozib qo’yiladi.

Og’ir guruh bo’lib jarohatlanganlar va o’lim bilan tugagan baxtsiz hodisalar albatta fabrika, zavod kasaba uyshmasi qo’mitasida va yuqori xo’jalik tashkilotlari kasaba uyushmalari qo’mi-talarida tahlil qilinib ko’rib chiqilishi kerak. So’ngra bildirilgan fikr-mulohazalar asosida keyin ham shunday baxtsiz hodisa ro’y bermasligi uchun umumiy chora-tadbirlar ishlab chiqilishi va u qaror bilan tasdiqlanishi zarur.

Baxtsiz hodisaga uchragan kishi hisobga olinib, unga ma’lum davolanish kursi belgilanadi. Agar zarur bo’lsa, kasb kasalligiga uchragan kishini mehnat ekspert tibbiyot xodimlari komis-siyasi (BTEK) ga yuboriladi va unda xodimning kasb kasalligining oqibati natijasida olgan nogironlik guruhi aniqlanadi va shunga yarasha ma’lum moddiy ta’minlanish miqdori belgilanadi.