|
Uyga vazifa topshiriqlari:
Ta’tillar turlari haqida ma’lumot yozish. [1] F.Yormatov, Y Isomuhamedov “Mehnatni muhofaza qilish” 23-bet.
1 - ilova.
Mavzu: Mehnat qonunlarini buzganlik uchun javobgarlik.
Reja:
1. Intizomiy javobgarlik.
2. Moddiy javobgarlik.
3.Jinoiy javobgarlik.
1. Intizomiy va jinoiy javobgarlik.
Mehnatni muhofaza qilish to‘g‘risidagi qonunlar va boshqa me’yoriy hujjatlarni buzganlik uchun javobgarlikka tortish 0‘zbekiston Respublikasining mehnatni muhofaza qilish to‘g‘risidagi Mehnat kodeksida belgilab qo’yilgan. Mehnat muhofazasi bo‘yicha qonunlar, standartlar, mehnat shartnomalari va mehnat xavfsizligi bo‘yicha me’yoriy hujjatlarni buzganlik uchun 0‘zbekiston Respublikasi qonunlarida belgilangan tartibda intizomiy, ma’muriy yoki jinoiy javobgarlikka tortiladi.
Ish beruvchining manfaatlarini ifoda etuvchi shaxslar quyidagilar uchun javobgar bo‘ladilar:
1) jamoa shartnomasi, kelishuvini tuzish, o‘zgartirish yoki to‘ldirish yuzasidan olib borilayotgan muzokaralarda qatnashishdan bo‘yin tovlaganlik yoki ularni ishlab chiqish va tuzish muddatini buzganlik yoxud taraflar belgilagan muddatda tegishli komissiyaning ishini ta’minlamaganlik uchun;
2) muzokaralar olib borish va jamoa shartnomasi, kelishuviga rioya etilishi ustidan tekshirish olib borish uchun kerakli axborot taqdim etmaganlik uchun;
3) jamoa shartnomasi, kelishuvi majburiyatlarini buzganlik va bajarmaganlik uchun. Kasaba uyushmasi, xodimlarning boshqa vakillik organi talabiga ko‘ra mulkdor yoki u vakil qilgan shaxs jamoa shartnomasi majburiyatlari buzilishida yoki bajarilmasligida aybdor bo‘lgan rahbarga nisbatan qonun hujjatlarida nazarda tutilgan choralarni ko‘rishi shart.
Ushbu moddaning birinchi qismida sanab o‘tilgan harakatlar (harakatsizliklar) mehnat to‘g‘risidagi qonun hujjatlarining buzilishi tariqasida baholanadi va qonunda nazarda tutilgan tartibda javobgarlikka tortishga sabab bo‘ladi.
Majburiy mehnatning taqiqlanishi: Majburiy mehnat, ya’ni biron-bir jazoni qo‘llash bilan tahdid qilish orqali (shu jumladan mehnat intizomini saqlash vositasi tariqasida) ish bajarishga majburlash taqiqlanadi.
Intizomiy javobgarlik
Intizomiy jazo qo’llanishidan avval xodimdan yozma ravishda tushuntirish xati talab qilinishi lozim. Xodimning tushuntirish xati berishdan bosh tortishi uning ilgari sodir kdlgan nojuya xatti-xarakati uchun jazo qo’llashga sabab bo’la olmaydi. Intizomiy jazoni kullanishda sodir etilgan nojuya xatti-xarakatning qay darajada og’ir ekanligi, shu xatti-xarakat sodir etilgan vaziyat, xodimning oldingi ishi va xulk-atvori xisobga olinadi. Xar bir nojiya xatti-xarakat uchun faqatt bitta intizomiy jazo qo’llanishi mumkin. Mehnat qilayotgan ishchining vazifasi va bajarilgan ishi mutaxasissligi bo’yicha me’yorlarni buzgan shaxslarga ma’muriy javobgarlik tartibida ogohlantirish, jamoat tartibidagi choralar va jarima to’lash bilan belgilanadi.
Bunday holatlarda jarima va ogohlantirish bo’ysunish tartibidagi rahbar hodimlar tomanidan emas, balkimehnat muhofaza qilish davlat nazorat organlarining qarori bilan belgilanadi. Intizomiy javobgarlikmehnat muhofazasi talablari buzilishi oqibatida og‘ir oqibatlarga olib keluvchi baxtsiz hodisalar sodir bo‘lgan hollarda qo‘llaniladi. Intizomiy jazo mas’ul shaxslarga hayfsan berish yoki ularni o‘z lavozimlaridan ozod qilish orqali amalga oshiriladi.
Mehnat koreksining 100-moddasiga binoan:
-xodimning o‘z mehnat vazifalarini muntazam ravishda buzganligi. Avval mehnat vazifalarini buzganligi uchun xodim intizomiy yoki moddiy javobgarlikka tortilgan yoxud unga nisbatan mehnat to‘g‘risidagi qonunlar va boshqa normativ hujjatlarda nazarda tutilgan ta’sir choralari qo‘llanilgan kundan e’tiboran bir yil mobaynida xodim tomonidan takroran intizomga xilof nojo‘ya harakat sodir qilinishi mehnat vazifalarini muntazam ravishda buzish hisoblanadi;
- xodimning o‘z mehnat vazifalarini bir marta qo‘pol ravishda buzganligi. Xodim bilan tuzilgan mehnat shartnomasini bekor qilishga olib kelishi mumkin bo‘lgan mehnat vazifalarini bir marta qo‘pol ravishda buzishlarning ro‘yxati: ichki mehnat tartibi qoidalari; korxona mulkdori bilan korxona rahbari o‘rtasida tuzilgan mehnat shartnomasi; ayrim toifadagi xodimlarga nisbatan qo‘llaniladigan intizom haqidagi nizom va ustavlar bilan belgilanadi. Xodimning o‘z mehnat vazifalarini buzishi qo‘pol tusga egaligi yoki ega emasligi har bir muayyan holda sodir qilingan nojo‘ya harakatning og‘ir-engilligiga hamda bunday buzish tufayli kelib chiqqan yoki kelib chiqishi mumkin bo‘lgan oqibatlarga qarab hal etiladi;
Do'stlaringiz bilan baham: | 
