1-мавзу: кириш. Фаннинг мазмуни ва вазифалари. Нефт ва газ саноати тўҒрисида умумий маълумот

НЕФТ ВА ГАЗНИ ҚАЗИБ ЧИҚАРИШ ТАРИХИ

• Турли хилдаги ёнувчи қазилма бойлик турлари бўлган (табиий энергия ташувчилар) кўмир, нефт ва табиий газ инсониятга қадим замонлардан маълум. Археологлар эрамиздан олдинги 6-4 минг йилликларда Ефрат дарёси қирғоқларидан нефт қазиб олинганлигини ва турли мақсадларда, жумладан дори сифатида фойдаланилганини исботлашган. Бундан ташқари қурувчилар Вавилон минораси, Буюк Хитой деворидаги ғиштлар орасини мустаҳкамлашда ҳам нефтдан (ўша вақтларда “ер қатрони, яъни ер смоласи деб аталган”) фойдаланишган. Шунингдек нефтни Ефрат дарёсидаги қадимги тўғон қурилишида ва Семирамида осма боғлари қурилишида ҳамда асфальтлашда қўллаганлар. Нефт қадимги тарихда “Юнон олови” деб номланган ёнувчи жисмнинг асосий қисми бўлиб хизмат қилган. Каспий денгизининг жанубий қирғоқларида, яъни Оксус (ҳозирги Амударё) дарёси бўйида яшовчи халқлар аҳолиси нефтдан уйларини ёритишда фойдаланганлар. Бу ҳақда қадимги рим тарихчиси Плутарх (Александр Македонский юришлари ҳақида ёзган тарихчи) маълумот бериб кетади.

АСОСИЙ НЕФТ ВА ТАБИИЙ ГАЗ САҚЛОВЧИ ҲУДУДЛАР.

• Ҳозирги кунда дунёдаги нефт заҳиралари 139,5 млрд тонна (208,5 млрд тонна шартли ёнилғи) деб баҳоланмоқда. Бу заҳира ҳозирги кунда қазиб олинаётган ҳажмда қазиб олинса 40,1 йилга етиши мумкин. Ушбу заҳиранинг 66,4 %и Яқин ва Ўрта Шарқда жойлашган. Нефт заҳираси бўйича иккинчи ўринни Америка қитъаси эгаллайди – 15,3 % . Венесуэла, Мексика, АҚШ, Аргентина ва Бразилия шулар жумласига киради. Африкадаги нефт заҳираси 6,3%ни ташкил қилади. Шундан Ливия – 2,9, Нигерия – 1,5 ва Жазоир – 0,9% га тегишли.

Дунёнинг ноёб таркибли нефт конлари (1 млрд тоннадан кўп заҳирага эга).

• ОПЕК 1960 йил 10—14 сентябрда Боғдодда ташкил этилди.
• Ташкилотнинг биринчи таркиби Эрон, Ироқ, Қувайт, Саудия Арабистони ва Венесуэла. Ушбу бешта ташкилотчиларга кейинчалик яна қўшилди: Қатар (1961), Индонезия (1962 - 2008, 1 ноябр 2008 йилда ОПЕК дан чиққан), Ливия (1962), Бирлашган Араб Амирлиги (1967), Жазоир (1969), Нигерия (1971), Эквадор (1973 - 1992, 2007), Габон (1975 -1994), Ангола (2007).
• ОПЕКнинг биринчи қароргоҳи Женевада (Швейцария) жойлашган бўлиб, кейинчалик 1 сентябр 1965 йилда Венага (Австрия) кўчирилган.
• Ташкилотнинг Президенти Рустам Қосимий (Эрон)
• Бош котиби (2007 й.дан) — Абдулла Салом ал-Бадри (Ливия ).

• ОПЕКнинг Женевадаги
• штаб-квартираси

• ОПЕКнинг ҳозирги
• қароргоҳи Вена (Австрия)