1-мавзу: кириш. Фаннинг мазмуни ва вазифалари. Нефт ва газ саноати тўҒрисида умумий маълумот

Дунёнинг йирик табиий газ конлари
(1 трлн м3 дан кўп табиий газ заҳираси)

НЕФТ ВА ГАЗНИ ҚАЗИБ ОЛИШ. НЕФТНИ ҚАЙТА ИШЛАШГА ТАЙЁРЛАШ.

• Маълумки, нефт мураккаб органик бирикмаларнинг аралашмасидан иборат бўлиб, унинг асосини углеводород бирикмалари ташкил этади. Нефтнинг пайдо бўлиши ер қаърида бир неча минглаб, хаттоки миллионлаб йиллар давомида углеводородлар бир турдан иккинчи турга айланиши натижасида пайдо бўлган.
• Нефт ер қобиғида 500 — 5000м чуқурликда жойлашган бўлиб, асосий қисми 800 — 2500м чуқурликда, баъзан ундан ҳам чуқурроқда учрайди. Илгари ер юзасига чиққан нефтдан фойдаланишган.
• Нефт ер остидан уч хил усул: фонтан, компрессор (газлифт) ва насослар ёрдамида олинади.

Burg`ulash jihozlari

Бурғулаш асбоблари

Jinsgа tа’sir qilish hаrаktеrigа ko‘rа burg‘ilаr to‘rttа guruhgа аjrаtilаdi:

• Kеsib-bo‘lаklоvchi;
• Mаydаlаb-bo‘lаklоvchi;
• Mаydаlоvchi;
• Qirib-kеsuvchi.

Нефт ер остидан уч хил усулда олинади:

Нефт ер остидан уч хил усулда олинади:

• Фонтан
• Компрессор (газлифт)
• Насослар ёрдамида

Қазиб олинаётган нефтни 1 тоннаси ўзи билан 50-100 м3 газ, 200-300 кг сув, 10-15 кг минерал туз ва минерал чиқиндилар олиб чиқади.

Қазиб олинаётган нефтни 1 тоннаси ўзи билан 50-100 м3 газ, 200-300 кг сув, 10-15 кг минерал туз ва минерал чиқиндилар олиб чиқади.

20-25 баъзан 80 гача қудуқлардан чиққан нефт бир ерга йиғилиб, аралашманинг ичидаги нефтни миқдорини топилади. Кейин нефтни жўнатишга тайёрловчи қурилмаларга узатилади. Бу қурилмаларда аралашмадан газ ажратиб олиниб, газни қайта ишлаш қурилмаларига берилади. Нефт эса кейинги қурилмаларда сув ва тузлардан тозаланади. Нефтдан ажратилган сув яна қудуққа қайтиб берилади. Сув ва туздан тозаланган нефт қайта ишлаш заводларига юборилади.

Нефт қудуғи қазилганда биринчи навбатда нефт газлар босими таъсирида фонтан холида ер юзига чиқади, кейинчалик ер қобиғидаги босимнинг кучи пасаяди ва нефтни компрессор ёрдамида олинади. Бунинг учун иккита труба (бирини иккинчисининг ичига олиб) туширилади. Иккала трубани ораси орқали компрессор ёрдамида газ берилади. Газ билан нефт аралашмаси ички труба орқали ер юзига чиқади. Шу усулда маълум вақтгача нефт олинади. Кейинчалик бу усул хам етарли самара бермайди. Нихоят учинчи усул плунжерли насос ёрдамида нефт чиқарилади. Охирги вақтда қудуқ ичига тушириладиган марказдан қочма ҳаракатли (цетробежний) насослар кенг қўлланилмоқда.