1-Mavzu: Joylashtirish tizimi va vositalari. Reja

Nazorat va mulohaza savollari:

1. Bosh ofitsiantning vazifasi nimalardan iborat?

2. Nomerlarda xizmat ko‘rsatish qay tarzda amalga oshiriladi?

3. Bosh ofitsiant mеhnat taqsimotini tushuntirib bering.

24-Mavzu: Turistik, mehmonxona va restoran xizmatlari marketingini takomillashtirish.

Reja:

1. Marketing maqsadi, vazifa va tushunchalari.

2. O’zbekistonda mehmonxona va restoran xo’jaligini rivojlantirish tendentsiyalari

1. Marketing maqsadi, vazifa va tushunchalari.

"Bozor" tushunchasi juda ko’p ma’noni anglatadi. Oldin bozor deganda sotib oluvchilar va sotuvchilar tovarlar va xizmatlar bilan almashish uchun yiғiladigan jismoniy joy tushunilar edi. Iktisodchi uchun bozor-tovarlar va xizmatlar bilan almashishda ishtirok etuvchi barcha sotuvchilar va xaridorlarning jamlamasidir.

Istehmol tovarlari va ishlab chiqarishga mo’ljallangan tovarlar bozorida savdo qiluvchi tashkilotlar, barcha bozorlardagi xaridorlarga bir vaqtning o’zida, juda bo’lmaganda bir xil murojaat qila olmasliklarini yaxshi tushunadilar. Xaridorlar juda ko’p, juda tarqoq va o’z extiyojlari va xaridorgir kunikmalari bo’yicha juda xar xil bo’ladilar.

Lekin sotuvchilar xar doim xam bunga amal qilavermaydilar. Ularning onglari uch bosqichdan o’tgan.

1.Ommaviy marketing. Bunda sotuvchi bir xil tovarni barcha xaridorlar uchun ommaviy ishlab chiqarish , ommaviy taqsimlash va ommaviy tarғib qilish bilan mashgul. Bir vaqtlar McDonald's xammaga bir xil yoqishiga umid qilib, barcha bozorlar uchun bir xil gamburgerlar ishlab chiqarar edi. Buning yaxshi tomonlari ular eng kam xarajat va ‘ast narxlar bo’lishiga olib keladi va eng katta qulay bozorning vujudga kelishiga olib keladi.

2.Marketing. Tovarni ko’zlagan sotuvchi o’z tarkibi, sifati, xajmi va x.k. lari bilan ajralib turuvchi bir necha xil tovar yaratadi. Bugungi kunga kelib McDonald's oddiy gamburgerlar, "big-mak"lar va ularning turli ‘ortsiyalarini taklif kilmokda. Tovarlar, bozorga moslab emas balki, xaridorga tovarlarning turli ko’rinishlari taklif qilinishini ko’zda tutgan xolda ishlab chiqarilmokda. Buning ijobiy tomonlari shundaki, istehmolchilarning didlariga mos tushiladi. Istehmolchilarning didlari xakikatda xam xar xil va vaqti-vaqti bilan o’zgarib turadi. Istehmolchilar yangiliklar va turli kurinishlarni izlaydilar.

3.Maqsadli marketing. Sotuvchi bozor sigmentini belgilaydi, ularning birini yoki bir nechtasini tanlaydi xamda xar bir tanlangansigmentga tahsir kursatuvchi aloxida tovar va marketing-miks bozoriga marketing tahsirlar majmuasini ishlab chiqaradi. Masalan, McDonald's ‘arxez taomlarga katta ehtibor kartuvchilar uchun o’z salatlari majmuasini ishlab chiqardi.

Hozirgi kunga kelib ko’plab kompaniyalar ommaviy marketing va tovarlarga kartilgan marketingdan voz kechmokdalar. Ularning o’rniga ular maqsadli marketingni afzal ko’rmoqdalar. Maqsadli marketing sotuvchilarga qulay bozor imkoniyatlarini, kompaniyalarga esa, bozorning xar bir maqsadli segmenti uchun zarur bo’lgan maxsulotlarni to’ishga yordam beradi. Kompaniyalar o’z tovarlarini, ularning narxlarini, taqsimlash vositalarini va reklamani xar bir maqsadli bozorga munosib qilib moslashtirib olishlari mumkin. O’zlarining marketing urunishlarni umumiy sarflagandan ("avtomat" usuli) ko’ra, aynan shu tovarni xoxlovchi xaridorlarga ehtibor qaratadilar ("qurol " usuli).

Hozirgi kunga kelib istehmolchilarning o’ziga xos talabi va turmush tarziga ega bo’lgan yuzlab mikro bozorlarga maydalanishi natijasida maqsadli marketing mikromarketingga aylanib bormoqda. Mikromarketingga murojaat qilib kompaniyalar o’zlarining bozor dasturlarini bozorning geografik, demografik, psixografik va x.k. segmentlarining talablari va xoxishlariga moslashtirmoqdalar. Maqsadli marketingning eng oliy ko’rinishi, istehmolchiga qaratilgan marketing xisoblanadi, bunda kompaniya o’z takliflarini aloxida mijozlar yoki sotib oluvchi tashkilotlarning extiyojlariga moslashtiradilar.

Maqsadli marketingning 3 bosqichi: Birinchi bosqich- bozor segmentatsiyasi, yahni bozorning turli tovarlar va (yoki) bozorga marketing tahsir ko’rsatishni talab qiluvchi xaridorlarning aloxida guruxlariga bo’linishi. Kompaniya bozor segmentatsiyasining turli usullarini belgilaydi va vujudga kelgan segmentlarning belgilarini ishlab chiqadi. Keyingi bosqich-maqsadli bozorning ajralishi, yahni segmentlarning kompaniyalarni jalb qila olishiga ko’ra taxlil qilinishi va keyingi marketing izlanishlar uchun bitta yoki bir nechta maqsadli segmentlarni tanlash. Uchinchi bosqich-tovarni bozorning maqsadli segmentida namoyish etilishi va marketingning tegishli majmuasini ishlab chiqish. Ushbu bob bozor segmentatsiyasi tamoyillariga, maqsadli bozorni belgilash va tovarni bozorda taqdim qila olishga bagishlangan.