1-mavzu: Jamoat binolari haqida umumiy ma’lumotlar. Jamoat binolari va inshootlarini loyihalash bo’yicha shaharsozlik normalari, qoidalari bilan tanishtirish. Reja

8-guruh. Aloqa xizmati muassasalari binolari
Bu guruhga quyidagi muassasalar binolari kiradi:
8.1. Pochta, telegraf kabi aloqa idoralarikiradi.
8.2. SHahar va shaharlararo telefon aloqasi stantsiyalari, uyali tenlefon aloqasi firmalari binolari:
8.3. Radio va telestudiyalar binolari;
8.4. Ommaviy axborot vositalari muxarririyatlari binolar.
9-guruh. Kommunal xo’jalik muassalari binolari.
Bu guruhga taaluqli binolar ham quyidagi guruhchalarga bo’linadi.
9.1. Aholining turli marosimlarni o’tkazilishi uchun binolar (masalan, to’yxonalar, jdafn qilish buyumlari kabi):
9.2. Uy-joy ekspulatatsiya qilish idoralari (uy-joy) shirkatlari, uyushmalari binolari:
9.3. Mexmonxona muassasalari, motel va kemping binolari:
9.4. jamoat xojatxonalari:
9.5. O’t o’chiruvchi depolari binolari
10-guruh. Ko’p funktsiyali binolar va komplekslar.
Bu guruxga taaluqli binolarni ham ikki turga ajratish mumkin:
10.1. Turli jamoat muassasalari bir binoda joylashgan maqsadlarga mo’ljallangan xonalar bo’lishi mumkin:
10.2. Universal jamoat binolari (masalan, zaruriyat tugilganda ichki jixozlarni o’zgartirish xonalarning funktsional vazifasini o’zgartirish mumkin bo’lgan binolar).
Jamoat binolari xizmat ko’rsatish ko’lamiga ko’ra umumshahar, rayon va mikrorayonlar ahamiyatiga ega bo’lishlari mumkin va shunga mos ravishda shaharning ma’lum xududlariga joylashtirib qo’yiladi, ya’ni ulardagi zurur xonalar ro’yxatini aniqlanganda xonalarning o’lchamlarini belgilaganda xaqiqiy extiyojlardang va jamiyatning imkoniyatlaridan kelib chiqishi kerak.
Jamoat binolarining iqtisodiy samaradorligini oshishi yo’llaridan biri ularni bloklashtirish ya’ni bir necha uncha kattta bo’lmagan jamoat muassasalarini bitta nisbatan katta binoda (3.1.-rasm, A) joylashtirishdir. SHuningdek jamoat binolaridan kooperatsiyalash usullari foydalanish, ya’ni bloklashtirilgan binodagi xonalarning ma’lum bir qismidan bloklashtirilgan muassasalar tomonidan turli vaqtda foydalanish ham katta iqtichodiy samara beradi. Masalan bitta binoda ikki yoki undan ortiq muasasa joylashtirilsa, ular uchun umumiy majlislar zali (3.1-rasm, b) qilish mumkin.

1.1-rasm. Jamoat binolarinin bloklashtirish (a) va kooperatsiyalash (b)
1-tomogsha muassasasi: 2-umumiy ovqatlanish muassasasi; 3-savdo muassasasi; 4-aloqa muassasasi; 5-boshqaruv muassasasi; 6-jamoat tashkiloti; 7-majlislar zali; 8-umumiy vestibyulь

Jamoat binolarini bloklashtirish, muassasalari aloxida binolarda joylashgan xoldagiga nisbatan, muxandislik kommunikatsiyalari, elektr tarmoqloariga, obodonchilikka va binoni ekspulatatsiya qilish bilan bog’liq bo’lgan sarf xarajatlarni tejashga imkon beradi.

Kooperatsiya usuli qo’llanilganda ham ya’ni binodagi ayrim xonalardan barcha muassasalar foydalanganda ham shu xonalarga sarflanadigan qurilish xarajatlari tejaladi.
Jamoat binolariga barcha turdagi binolarga quyiladigan asosiy talablardan tashqari, ularning funktsional vazifalaridan kelib chiqadigan maxsus talablar ham quyiladi. Bunday talablarga sanitariya-gigiena talablari, yong’inga qarshi talablar, favqulotda xodisalar paytida odamlarni xonalardan va binodan majburiy evakuatsiya qilishda xavfsizlikni ta’minlash va tomosha zallari uchun akustika talablari kiradi.