1-mavzu. Iqtisodiyotda axborot tizimlari va texnologiyalari fanining maqsad va vazifalari 1-keys

2-keys. Texnologiyaning barcha turlari iqtisodiyotning turli sohalarida kiritilishi va samarali qo'llanilishi mumkin.

Keysning vazifasi. Iqtisodiyotning turli sohalarida nanotexnologiya, biotexnologiya va infotexnologiyalarni qo'llash o'rtacha 33% ga yetishi mumkin.

Muammo. Iqtisodiyotning turli sohalarida axborot texnologiyalaridan foydalanishning xarakteri va samaradorligini aniqlash.

Muammoli masalalarni hal qilish uchun savollar:

1. Texnologiya nima? Zamonaviy texnologiyalar hozirgi kunda iqtisodiy

sohada qo'llaniladimi?

Javob: Tехnologiya" so`zi lotincha "thexnos" - san`at, hunar, ustalik, soha va"logos" - fan dеgan ma`noni bildiradi. Tехnologiya - bu sun`iy ob`yеktlarni yaratishga yo`naltirilgan jarayonlarni boshqarishdir.

Bugungi kunda iqtisodiy sohalarda muvaffaqiyatli omillaridan biri bu dasturiy ta'minot, kompyuter va telekommunikatsiya uskunalaridan foydalangan holda doimiy ravishda innovatsiyalarni joriy etishdir.

2. Nano texnologiyasi nima va iqtisodiyot sohasida qanday rol o'ynaydi?

Javob: Nanotexnologiya - bu nazariy asoslash, tadqiqot, tahlil qilish va sintez qilishning amaliy usullari to'plami, shuningdek alohida atom va molekulalarni boshqariladigan manipulyatsiyasi yordamida ma'lum atom tuzilishiga ega mahsulotlarni ishlab chiqarish va ulardan foydalanish usullari bilan shug'ullanadigan fundamental va amaliy fan va texnika sohasi.

Nanotexnologiya 0,1 dan 100 nm gacha bo'lgan ob'ektlar bilan shug'ullanadi. Ushbu ob'ektlar, qoida tariqasida, alohida zarralar emas, balki sirtda yoki hajmda nanostrukturali murakkab makro-yoki mikro ob'ektlardir. Nanomateriallarni qo'llashning asosiy yo'nalishlari ularning uchta muhim xususiyatlari bilan belgilanadi. Ularning kichik o'lchamlari juda katta ahamiyatga ega, bu esa nanostrukturalarning boshqa texnologiyalarga kira olmaydigan joylarda ishlashiga imkon beradi. Ikkinchidan, saqlash yuzasining katta "maydoni" katta hajmdagi ma'lumotlarning saqlanishini ta'minlaydi. Uchinchidan, nanozarralarning kvantga yaqin o'lchamlari tufayli paydo bo'ladigan maxsus fizik-kimyoviy xossalari, maxsus tuzilmalarni yaratish uchun nanomateriallarni o'z-o'zini tashkil etish jarayonlaridan foydalanishga imkon beradi.

Hozirgi vaqtda nanotexnologiyalarni rivojlantirishning asosiy yo'nalishlari - nanomateriallar ishlab chiqarish, nanobiotexnologiyalarni rivojlantirish, shuningdek, nanotexnika va nanotools yaratish.

Nanotexnologiyalar deyarli cheksiz qo'llanilish doirasiga ega - aerokosmikdan tortib to neft ishlab chiqarishga qadar - shuning uchun ular iqtisodiyotning mutlaqo yangi texnologik tuzilishi uchun asos bo'lib xizmat qiladi.

3. Axborot texnologiyalari nima va iqtisodiyot sohasida qanday rol o'ynaydi?

Javob: Aхborot tехnologiyasi - bu aхborotni bir ko`rinishdan ikkinchi, sifat jihatidan yangi ko`rinishga kеltirish, aхborotni yig`ish, qayta ishlash va uzatishning usul va vositalari majmuasidan foydalanish jarayonidir.

Aхborot tехnologiyasi Iqtisodiy rivojlanishning muhim omiliga aylanmoqda. Aхborot bilan qamrab olinmagan biror muhim хo`jalik sohaga (masalan, ta`lim, ishlab chiqarish, transport, krеdit-moliya, savdo, qishloq хo`jalik) misol kеltirish qiyinmas. Ayni paytda kompyutеrlar va aloqa vositalari asosida aхborotni to`plash, saqlash va taqdim etishning zamonaviy usullari, yangi aхborot tехnologiyalari va хizmatlarni sotish (tarqatish) maqsadlarida ishlab chiqarish mustaqil tarmoq sifatida shakllandi va ajralib chiqdi. Shunday qilib, хalq хo`jaligini aхborotlashtirish kеlgusiga aхborot tехnologiyasining inqilobiga o`tish dеmakdir.

4. Bio texnologiyasi nima va iqtisodiyot sohasida qanday rol o'ynaydi?

Javob: Biotexnologiya - bu tirik organizmlardan, ularning tizimlaridan yoki ularning hayotiy faoliyati mahsulotlaridan texnologik muammolarni hal qilishda foydalanish imkoniyatlarini, shuningdek, genetik muhandislik usuli bilan zarur xususiyatlarga ega tirik organizmlarni yaratish imkoniyatlarini o'rganadigan fan.

5. Ushbu texnologiyalar birgalikda yoki yagona boshqaruv tizimida ishlayadimi? Agar shunday bo'lsa, javobingizni rasm misolida qilib ko'rsating va tushuntiring.

6. Ishning holatini o'rganish uchun texnologiya turlari to'g'ri taqsimlanganmi?

7. Yuqoridagi javoblar asosida. Muammoni hal qiling va insho(esse) shaklida yozing.