1-mavzu. ”Iqtisodiy ta’limotlar tarixi” fanining predmeti va vazifalari

Fanni o’rganish manbalari
«Iqtisodiy ta’limotlar tarixi» fanini o’rganish manbalari turli tuman bo’lib, qadimgi arxeologik topilmalar, moddiy ne’matlar, qoya va bino devorlaridagi rasmlar, chizmalar va xalq og’zaki ijodi namunalari muhim ahamiyatga ega. Ammo bu fanning eng muhim manbalari bo’lib, qo’lyozmalar, davlat arboblari, olim, donishmand, mutafakkirlarning yozib qoldirgan kitoblari xalq qiluvchi o’rinni egallaydi. Jahon iqtisodiy tafakkurida qadimgi qo’lyozmalar o’ta ahamiyatlidir. Masalan, O’zbekiston fanlar akademiyasi sharqshunoslik institutida arab, fors, qadimgi turk tillarida yozilgan yigirma besh mingdan ortiq qo’lyozma mavjud. Lekin bu qo’lyozmalarni o’rganishda ma’lum obyektiv va subyektiv kamchiliklar mavjud. Xuddi sutning qaymog’ini olish oson bo’lganidek, bu qo’lyozmalardagi ensiklopedik g’oyalardan muhimlarigina o’rganilgan, iqtisodiyot tafakkuri bilan bog’liq bo’lgan materiallar hali o’z tadqiqotchilarini kutib yotibdi. 1997 yili va 2002 yili nashr etilgan kitoblarimizda va 2004 yili chiqqan monografiyada O’rta Osiyo mutafakkirlarining iqtisodiy g’oyalari ma’lum darajada o’z aksini topgan. Asosiy iqtisodiy g’oyalar, ayniqsa hozirgi zamon iqtisodiy ta’limotlari ma’lum shaxslar tomonidan yozilgan asarlari orqali bizgacha yetib kelgan, ularni o’rganish, taxlil qilish, xulosa chiqarish orqali iqtisodiy ta’limotlar majmuasi yuzaga kelgan.
Yetakchi g’arb olimlari ko’p hollarda bir nechta buyuk shaxsning g’oyalariga alohida urg’u berishadi: bu Smit, Marks, A.Marshall va Keynsdir.
Bu olimlarning iqtisodiy g’oyalarida mavjud ta’limotlarning ko’pchiligi o’z in’ikosini (aksini) topgan va ular jahon iqtisodiy g’oyalari rivojiga alohida hissa qo’shgan shaxslardir.
Iqtisodiy ta’limotlar tarixi fani bo’yicha yaratilgan adabiyotlarga tuxtaladigan bo’lsak, bu masala o’zbek o’quvchilari uchun eng noziq masala deyish mumkin.
1997 yili «Fan» nashriyoti tomonidan e’lon qilingan o’quv qo’llanmadan (2000 nusxa) so’ng, 2001 yilda Toshkent moliya instituti tomonidan ham qo’llanma (300 nusxa) bosilib chiqqan.
2001 y. K.Yuldoshev va K. Muftoydinovlar tomonidan «Iqtisodiy ta’limotlar tarixidan» nomli qo’llanmada Sharq iqtisodiy g’oyalari tahlil etiladi. Yu.B.Yusupovning rus tilida (1999) chop etilgan ma’ruzalar matni ham diqqatga sazovardir.
2002 y. Dastlabki darslik ham yaratildi.