1-mavzu: Huquqiy madaniyat va huquqiy tarbiya asoslari fanining asosiy tushunchalari, fanning maqsadi, vazifalari

 
2. Italiya ma’rifatparvarligi 
XVIII-XIX asrlarda hukm so’rgan ijtimoiy turg’unlik mamlakatdagi xalqni 
feodal munosabatlardan noroziligini vujudga keltirdi. Bu paytda paydo 
bo’layotgan burjuaziya g’oyasi kapitalistik munosabatlarni hech qanday 
to’siqlarsiz rivojlanishini talab qila boshladi. Biroq, zaif bujuaziya hali 
mamlakatdagi eski qarashlar va feodal munosabatlardan to’la xoli bo’la olmadi 
va 
ular bilan o’zaro kompronizm asosida ish olib borayotgan edi.
Jambattista Vitto (1668 – 1744 yil)
ilmiy sotsiologiya sohasida qator
ishlarni amalga oshirgan kishilardan biri edi. Tarix Vito uchun tartibli aylanib
kelayotgan odamlar harakatidan iborat. Uning qarashlari o’zining «millatning
umumiy tabiati haqida yangi fanning asosi» nomli kitobida aks etgan. O’tgan tarix
sikli uchta faza (bosqich) dan iborat. Boshlanish bosqichi – xudolilik, xudolar
davri. U davlatni ham, huquqiy meyorlarni ham bilmaydi. Bu yerda qonun 
xudolar iborasi haqida xabar beruvchi kishilar kohinlardir. Ikkinchi bosqich – 
qahramonlar davri. Davlat xuddi aristokratiya hokimiyati sifatida amal qildi va
plebeylarni qat’iy bosib turadi. Bu yerdagi huquq – qo’pol qullar huquqidir.
Uchinchi oxirgi bosqich – odamlar davri. Ya’ni demokratik respublika 
tuzilishi yoki adolatli, erkin va ozodlikni, xalq suverenitetini ta’minlovchi 
monarxlar vakilliridir. 
Chezare Bekaria (1738 – 1794 y)
«Jinoyat va jazo haqida kitobining 
muallifi. Tabiiy huquq doktrinasi tarafdori. Qachonlardir yuz bergan urushlar 
individlarni charchatdi va ular o’zlaridagi erkinliklarning muayyan qismini 
yo’qotgan holda, o’zlarining qolgan qismlariga xotirjam va xavfsiz yashash 
uchun birikishdi. 
3. Volter va Gelvetsiyning siyosiy-huquqiy qarashlari. 
Fransua-Mari 
Volterning (1694-1778) ta’kidlashicha, erkinlikka intilish odamning tabiiy 
instinktidir. Bu instinkt uning jon saqlashi va yashashi uchun zarur 
jamiyatni yaratishga undaydi. Jamiyat insonning takomillashishiga imkon 
beradi.
Volter nuqtai nazariga ko’ra, tabiiy qonunlar bu aql qonunlari, insoniyatga 
tabiat in’om qilgan qonunlardir. Inson erkinlikda yashashni istaydi, shunga 
intiladi. Erkinlik bu fikr erkinligi, matbuot, vijdon erkinligi, o’zboshimchalikka 
yo’l qo’ymaslikdir