1-мавзу: Халкаро савдонинг назарий ва услубий асослари


Валютани конвертация килишда чикадиган муаммолар



Download 272,92 Kb.
bet42/52
Sana07.04.2022
Hajmi272,92 Kb.
#535599
1   ...   38   39   40   41   42   43   44   45   ...   52
Bog'liq
Жахон иктисодиети ва халкаро МАРУЗА

7.3. Валютани конвертация килишда чикадиган муаммолар.

Валюта муносабатлари дуни хужаликлари алокаларини боглашда катта имкониятга эга, валютани конвертация килишда жуда куп муаммолар чикади.

Конвертирланадиган деганда бошка давлатлар пул бирлигига ва товарларга эркин алмаштириш жараини тушинилади.

Хозирги дуне валюта системаси томирлари урушнинг охирги йилларига тугри келади. Шу вактларда АКШ ва бошка куп давлатлар уз валюталарини ковертирлашни кабул килдилар ва катта эътибор бердилар.

Куп вакт утишига карамасдан ривожланган куп давлатлар уз валюталарини обрусини кутаришга эьтибор бердилар.

Дуни иктисодини тез ривожланиши ва хужалик жараинини кенг интернационализация килишда баин килинган кадамлар белгиланди. Бундай масалаларни ечишда дуни масштабини бирлаштириш керак. Бу ишларни килишда Халкаро валюта фонди (ХВФ) 1944, Европа валюта кенгаши 1958-1973 ЕВК, Европа системаси 1978, ва бошка ташкилотлар кенг урин тутади. Бунда ХВФ асосий вазифаларни бажарди ва валюта билан ишлашда йигилиб колган муаммоларни хал килиб борди.

Хозирги вактда ХВФга 60 давлат аъзо булиб келмокда, бу давлатлар валюта операцияларини бажаришда куп имкониятларга эга. Эски суз “кенг конвертирланган“ еки “айлантириш” валютаси олтин стандартларидан келиб чиккан булиб чексиз банкнотни олтинга алмаштириш шароитида. Олтин стандартларининг асосий вазифалари пул бирлигида олтинни таксимланиши.

Валютани олтинга айлантириш, биринчи жахон уришидан олдин бошланган эди ва 1929 йил бошларида хеч бир давлат олтинга булган муносабат ва когоз пулларни олтинга алмаштирмас эди. Узок вакт бундай алмаштиришни АКШдоллари саклади, 1971 йил олтинни алмаштириш узил кесил кучайиб кетди.

2-Жахон уруши вактида купгина давлатлар валюта чикаришни чегараладилар. Факат АКШ доллари Швейцария франкидан ташкари хамма валюталар эркин конвертирлашдан тухтади.

1944 йил ХВФ ташкил килинди бу давлатлараро масалани ечишда хал килинди Ковертирланган валюта ХВФ да курилганидек халкаро ва дуне бозорида кенг микисда таксимланди.

ХВФга кирган давлатларнинг валюта чекланишининг рухсат берилиши 5 йил утиш вакти муддати билан, ХВФ рухсат берганда 1951 йил эътиборга олинди.

ХВФ кирган давлатлар АКШ долларини валюта захираси деб инобатга олинди. Доллар олтин билан тенг деб олинди ва бахолари киймати бир-бирида тенг деб хисобланди.




  1. ХВФ узгариш муносабати билан ХВК уз конунларини узгартириб тугри ва шунга аъзо булган фондлар уларни мустахкамладилар.


Валюта куриниши 2 та турга булинади.




  1. Де-фактор.


  2. Де-юре.

ХВФ уставига биноан узига керак булган ХВ чегараланган.

ХВФга 1985 йил 60 давлат аъзо булди, ички ва ташки валюта операцияларини чегараланиши ХВФ курсатмасига биноан амалга оширилган. Ривожланган давлатлар айланма маблаглар хисобига чегаралашни амалга оширган.

70-йил уртасигача ХВФ конверслан усулдан валюталарни 1 турдан 2 чи турга узгартирган. Валюта финанс системасини структурали узгаришини Халкаро иктисодни асосий ХВФ устав курсатмаларида курилган. Асосий олтин доллар узгаришига чегара куйилган. “Сузувчи гурух” режими киритилди. Бунинг хаммаси конвертирлашни кайта тушуниш ва янги куникмаларни амалга оширишни курсатди. Шунинг учун ХВФ эркин валюталардан фойдаланиш концепциясини ишлаб чикди. Уннг 2 та шароитда: 1-дан бу валюталар Халкаро операциялар ишлаб чикаришда кенг фойдаланиш, 2-дан асосий валюта бозорларида эркин фойдаланишдан иборат. Бундай эркин кулланиладиган валюталар 1986 йил ХВФ Германияда маркани, француз франки, япон иени, инглиз фунт стерлинги ва АКШ доллари саналар эди. Бу валюталар ХВФ да кредитларни учириш ва тулов фоизини асосида тузилган фонд хисобланади.

Бундай форма ва валюта конвертирлаштириш узгаришини хаит узгаришига ва ХВ системасига богланди. Шундай килиб агар валюта конверсиясини олтинга киис килиб асосий килиб, ХВ системасида бу валюта бошка давлат валютасига узгаради, лекин олтинга эмас. Бундай конвертирлашга факат АКШ доллари 1971 йилдан бошлаб Марказий банк оркали олтинга узгартирилар эди.

Бундай конвертирлашнинг 2 та усули мавжуд: тулик конвертирланган ва тулик булмаган конверсия.

Тулик конвертирланган деб шуни тушуниш керакки, хар кандай ишни ва керакли вактда чет эл фукароси ва миллатлар эгаси курсатилган давлатларга олиб кириш-чикиш ва чегараларда буладиган валюталарни хужжатлаштириш доимий бир хилда булиши шарт.

Бундай конвертерланган формалар олтин улчовлар буйича ва конунларда курсатилгандек бундай ики ундай хар хил хукуклардан резидент ва чет эл давлатларда жисмоний ва юридик шахслар халкаро валюталарни олтин тангаларга алмаштириш чет давлатлар билан барча маълум белгиланган фукороларга берилади.

Тулик булмаган конвертерлаш курсатмаларга асосан хакикий бор нарсага аниклаб валютани чеклаш тармокларга булинади.

1958 йил Гарбий Европа давлатларида тулик булмаган мулокат киритилган, алокаси булмаган маълум бир давлатга шахсий мурожати утказиш ва махсулотни конверсиялаш алохида хисоб чет давлат жисмоний ва юридик шахс хисобланади.Айрим шахслар учун валюта чегарасини саклаш мумкин.

Бундай холатда мурожаат килиш деб уни маълум шахс булмаган деб айтилади.Киритилган шундай конун буйича мурожаат килиш богланмаган тузилишни узгармайдиган миллатлараро хужалик механизми ва талаб валюта эхтиежи сакланади.Айрим киритилган конвентирлаш шахслар учун бошкарувчи валюта,уларга эркин кириш чикиш ва махсулотларни чегарадан ташкарида алмаштириш,чет эл валютасида олди-сотди хеч кандай чекланмайди.Бундай айрим конвентирлашда импорт нарсаларни ичкарига киритиш тушунилади. Формаларда конвентирлаш катта булмаган еки тулик булмаган ички коидалар ташкарига мурожаат килиш билан боглик булади.Ички конвентирлаш кайта куриш таркибини ,миллий иктисод узвий богланишини ички ва ташки бозорда курсатади,жахон бахосини ички тенглигини ушлаб туради .Айрим конвентирлаш таркатилган турдаги валюталарни ва валютланган товарларни бирлаштиради.Масалан:

Агар маълум жойда конвентирлаш валюта олиш ва натижавий ишни якуни,бу ишни биз тижорат тарзидаги конвентирлаш деб оламиз.Бу мурожат килишни француз франки, Америка долларининг хисоби билан кириш - чикиш ва чегарада буладиган валютани хужжатлаштириш доимий бир хилда булиши шарт.

Бундай конвентирланган формалар олтин улчамлари буйича ва конунларда курсатилганидек,хар хил хукуклардан резидент ва чет эл давлатларидаги жисмоний ва юридик шахслар халкаро валюталарни олтин тангаларга алмаштириш чет давлатлар билан алока киладиган фукароларга берилади.

Француз банкларида айрим конвентирлашни курсатишда харакат капитали курсатилади.1992 йил Европа системаси давлатлари тулик валюта чекланишига утилди.Айрим конвентирланган валюта зонасини кенг валюталар давлати зонасига кенг валюталар давлати киритилган.

Конвентирланган валюталарни беркитиш кандай булади?

Асосий шароит конвентирланган валюталарни киритиш балансини бир хилда саклаш ва туловни чеклашни белгилайди.

Хеч бир давлат хисобот балансидаги дефицит чет эл хисоботидан катта булмаслиги керак.Дуне пул бирлигига чикиш, халкаро микесда айлантириш шундай шароит яратадики,эркин харидор ва истеъмолчи сайлаш хукукига эга булади.Бу чет элдаги ички бозорда кенг фойдаланилади:

-кенг таркалган чет эл инвестицияси ва чет давлат инвестицияларини бажариш;

-сон ва сифат жихатдан халкаро стандарт бахосида дуне микесига чикиш;

-дуне хисобида халкаро пул бирлигининг эхтиежи;

-хужалик асосида иктисодий хисобот материаллари финанс ва мехнат иш юзасидан.




К онвентирланган







Буткул Нисбатан







тулик тулик эмас





субъектли объектли зонали








Ички ташки Утилган опер.

(резидент) (резидент эмас) (коммерч.)


В алюталар

алмаштириш

харакатини Биргаликдаги

курсатиш

маблаглари


Халкаро валюта ва ички иктисодиет дуне бозорида ташки погонага кутарилади, шунинг учун ФРГ, Япония, Швейцария валюталари США доллари билан конкурентлашади.

Бозор иктисодиети муносабатларига утиш бизнинг давлатимизда кун тартиби валютани конвентирлаш буйича шундай савол куяди.

Совет рубли дуне микесида конвентирланмаган.Ташки хисоблар охирги вактгача тула-тукис ички туловлардан иборат эди.Аник коида чет эл валюта-чет эл фукаролари пуллар совет юридик ва жисмоний шахслар хар кандай аралаш валюталар катта давлат назоратида булган.




Download 272,92 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   38   39   40   41   42   43   44   45   ...   52




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish