1-Мавзу: Геномика курсига кириш Геномика фанининг мазмуни ва бўлимлари. Геном

1-Мавзу: Геномика курсига кириш
Геномика фанининг мазмуни ва бўлимлари. Геном – термини 1920 йилда немис ботаниги Ганс Винклер томонидан хромосоманинг тўлиқ (гаплоид) тўпламини ташкил этувчи генлар коллекциясини тавсифлаш мақсадида киритилди.
Геном - организм ҳужайрасида тўпланган ирсий материалнинг йиғиндисидир.
Геном организмни қуриш ва сақлаб туриш учун керак бўлган биологик ахборотни сақлайди.
Барча геномлар, шу жумладан инсон геноми ва бошқа қолган барча ҳужайрали ҳаёт формасига эга бўлган геномлар ДНК дан тузилган, лекин баъзи бир вируслар геноми РНК дан иборат.
Шу билан бирга, “геном” терминининг бошқача талқини ҳам мавжуд. Бунда геном деганда маълум турнинг генетик материаллари хромосомаларнинг гаплоид тўпламида йиғилгани тушунилади.
Эукариотларнинг геном ўлчами ҳақида гапирилганда, айнан геномнинг мана шу талқини тушунилади.
Геномика – термини эса 1986 йилда генетикТомас Родерик томонидан геномларни карталаштириш, секвенслаш ва тавсифлаш мақсадида киритилди.
Геномика генетиканинг янги йўналиши бўлиб, геном структураси, функцияси ва эволюциясини молекула, хромосома, биохимик ва физиологик даражада ўрганувчи фандир. Геномика барча генларнинг организмнинг нормал ва патологик ҳолатда структурасидаги аҳамиятини ҳам ўрганади.
Геномика фани қуйидаги бўлимларга бўлинади:

1. 
   Структуравий геномика - геномик маълумотларнинг мазмуни ва ташкилий тузилмасидир. Мақсади, маълум бир тузилишга эга бўлган генларни функциясини тушуниш учун уларнинг структурасини, шунингдек, максимал миқдордаги “калит” оқсил молекулаларининг тузилишини ва уларнинг таъсирини ўрганиш.
   
2. 
   Функционал геномика - геномдаги ирсий ахборотнинг амалга оширилиши, яъни, геномда белгиланган маълумотларни гендан белгига ўтказиш
   
3. 
   Эволюцион (қиёсий) геномика - турли хил организмлар геномлари мазмуни ва тузилмаларини таққослаш, қиёслаш асосида тадқиқотлар олиб бориш.
   
4. 
   Музгеномика - зоологик, биологик, палеонтологик музейларда сақланадиган биологик объект қолдиқларининг генетик маълумотларини шифрлаш билан шуғулланувчи бўлим.