1-Мавзу: Фаннинг мавзуи, максади ва вазифалари

13. 2. Samaradorlikka ta’sir kursatuvchi omillar.

Zamonaviy boshqarish nazariyasida jarayonlar menejmenti samaradorligini quyidagi kurinishlari mavjud:

0. 
   Uzaro ta’sir va ta’sir utkazish vositalari bo’yicha - maksadli, motivatsiyali, strategik, taktik, resursli, xarajatli, rejali, dasturli, kontseptual, funksional.
   
1. 
   Samaraning mazmuni bo’yicha - iqtisodiy, tashkiliy, ijtimoiy, ekologik.
   
2. 
   Vakt omili bo’yicha – istikbolli, joriy va operativ .
   
3. 
   Boshqarish tizimi rivojlanish bosqichlari bo’yicha - shakllanish, tiklanish, takomillashish, islox kilish.
   
4. 
   Boshqarish faoliyati kurinishlari bo’yicha - marketing, inovatsiya, investitsiya, moliyaviy, ishlab chiqarish, tijoratchilik, tadbirkorlik.
   
5. 
   Samaradorlik shakli bo’yicha - menejment tizimi boshqarish faoliyati, boshqarish jarayoni, raxbar, xodim va ishchi faoliyati.
   

Boshkaruv samaradorligining belgilari quyidagilardan iborat:

0. 
   Inson- tashkilotning bosh resursi. Tashkilotda xar bir ishchi va xodim goyaviy manba xisoblanadi.
   
1. 
   YAngiliklarni kiritishga yunaltirilganlik.
   
2. 
   Mustakillik va tashabbuskorlikni rivojlantirish.
   
3. 
   Tashkilot umumiy kadriyatlariga yunaltirilganlik.
   
4. 
   Ishchilar, xodimlar va raxbarlarning uz ishiga sodikligi.
   
5. 
   Tashkilot, raxbarlar va xodimlarning oddiyligi, soddaligi va kamtarligi.
   
6. 
   Kuchli xarizmatik sardorlarning mavjudligi .
   

Boshkaruv samaradorligi uning faoliyat natijaviyligi orkali namoyon buladi.
Tashkilot va ishlab chiqarish(xizmat ko’rsatish) faoliyati natijaviy- ligining asosiy mezonlari quyidagilardan iborat:

0. 
   Ta’sirchanlik - tashkilot maksadlariga erishish darajasi.
   
1. 
   Tejamlilik- zaruriy va sarflanayotgan resurslar(xarajatlar)ni nisbati.
   
2. 
   Foydalilik- jami xarajatlar va daromadlar urtasidagi nisbat.
   
3. 
   Mexnat faoliyati sifati - xodimlarning mexnat sharoitlari.
   
4. 
   Innovatsiya faolligi - tashkilot faoliyatining turli sohalariga yangiliklarni joriy kilish va boshkalar.
   

Boshkaruvni asosiy resurslari quyidagilardan iborat :

- insoniy ;	- axborot - texnologik;
- moddiy;	- vaktli;
- moliyaviy;	- tashki alokalar va kommunikatsiyalar;
- ekologik;	- ichki muxit va kommunikatsiyalar;

Jarayonlar menejmenti samaradorligi quyidagi yunalishlarda baxolanadi:

- baxolash maksadini aniklash va asoslash;
- baxolash kursatkichlari mezonlarini tanlab olish;
- oxirgi natija va maksadni xisoblash;
- ishlab chiqarish(xizmat ko’rsatish) natijaviyligini aniklash;
- maksadlarni resurslar bilan ta’minlanganligini aniklash;
- oxirgi natijani resurslarga nisbati (resurslar tejamliligi);
- iqtisodiy samara mikdorini aniklash;
- iqtisodiy samaraning xar bir resurs (xarajat) mikdoriga nisbati;
- iqtisodiy samarani boshqarish xarajatlariga nisbati;
-xar bir foydalanilgan resurslar(xarajatlar) turi mikdorini tegishli resurslar saloxiyatiga nisbati;
- ta’sir etish vositalarini ishlab chikish va amalga oshirish bo’yicha boshqarish jarayonlari samaradorligini aniklash: strategiya, mexnat motivatsiyasi, boshqarishni tashkil etish shakllari;
- saloxiyatni xar bir turi bo’yicha mikdorini aniklash: resursli, tashkiliy, axborot , ilmiy - texnikaviy, ekologik, kadrlar bo’yicha ;
- samaralarni aniklash: iqtisodiy, ijtimoiy, ekollogik, tashkiliy, ilmiy-inovatsion;