1-mavzu. Falsafaning predmeti, mazmuni va jamiyatdagi roli. Reja falsafa, uning jamiyat hayotidagi o‘rni va maqsadi

D U N Y O Q A R A SH

• Inson o`zini va dunyoni zaruriy ravishda anglashi, unga baxo berishi, xulosa chiqarishi bo`lib, dunyoni inson ongidagi o`ziga xos in'ikosidir. Insonning o`ziga va uni qurshab turgan borliqqa bo`lgan munosabatlarini ifodalaydigan ko`nikmalari, malakalari, bilimlari hamda dunyoni amaliy va nazariy o`zlashtirish hamdir.

Дунёқарашнинг функциялари:
Билиш функцияси
Қадриятларга
муносабат
Хулқ-атворни
белгилаш
(инсонда қизиқиш уйғо-
тувчи барча саволларни
ва муайян йўл билан то-
пилувчи жавобларни ўз
ичига олади, билиш-
одамлар дунёқарашини
бойитади);
инсоннинг энг ав-
вало, ўзини олий
қадрият эканли-
гини англашга,
сўнгра атрофида-
гиларни қадр-
лашга ундайди);
(инсонни ўз-ўзи-
ни тарбиялаш
жараёни)

Дунёқарашнинг ўзига хос асослари:

• Интеллектуал асос;
• Эмоционал асос;
• Руҳий асос;

Интеллектуал, эмоционал ва руҳий асослар ирода билан уйғунликда эътиқодлар, одамлар фаол қабул қиладиган, уларнинг онг даражаси ва ҳаётдаги мўлжалларига мос келадиган қарашларни юзага келтиради.

• Интеллектуал асос;
• Эмоционал асос;
• Руҳий асос;

Дунёқарашнинг тузилиши
Дунёни сезиш
Дунёни идрок этиш
Дунёни тушуниш

• Бу ўзини қуршаган

дунёни сезгилар
ёрдамида ҳиссий
идрок этиш

• Бу атроф-борлиқни

идеал образларда
тасаввур қилиш

• Инсон ва уни қуршаган

дунёнинг моҳиятини аниқлаш,
шунингдек табиатда юз
берувчи воқеалар ва
жараёнларнинг ўзаро алоқаларини
тушунишга қаратилган
ақлий фаолияти

Дунёкарашнинг тарихий турлари

дунёкараш
мифологик
диний
фалсафий
Мифология дунёкараш сифатида
Миф – бу турли халқларнинг дунёнинг келиб чиқиши,
табиат ҳодисалари, фантастик мавжудотлар,
худолар ва қаҳрамонларнинг ишлари ҳақидаги тасаввурини
ифодаловчи муайян тарзда тизимга солинган дунёқарашдир.
Мифлар жавоб бермокчи бўлган
асосий саволлар
• Оламнинг, Ернинг ва инсоннинг пайдо булиши;
• табиат ҳодисаларини тушунтириш;
• инсоннинг ҳаёти, тақдири ва ўлими; инсон
фаолияти ва унинг эришган ютуклари;
• ахлок, бурч, шаън саволлари.
Миф хусусиятлари
Табиатни инсонийлаштириш;
• фантастик худоларнинг борлиги, уларнинг
мулоқоти, инсон билан алокада булиши;
• абстракт мулоҳазаларнинг йуклиги
(рефлексиялар);
Мифларнинг конкрет ҳаётий масалаларгни
ечишга каратилганлиги (хужалик, офатлардан
асраш ва б. д.);
• мифологик сюжетларнинг бир хиллиги
ва юзакилиги.
Мифологик тафаккурнинг ўзига хос хусусиятлари
Бу оддий ривоят,
бирор бир воқеа ҳақидаги
ҳикоя эмас, балки оғзаки
матннинг архаик онгдаги
воқеа-ҳодисаларга,
инсонга ва у яшаётган
дунёга таъсир кўрсатувчи
муайян борлиқ
сифатидаги инъикос.
Инсоният тарихининг илк
босқичларида
одамлар хулқ-атвори ва
ўзаро муносабатларини