1-mavzu. Falsafa fanining asosiy maqsadi va bo‘lg‘usi pedagoglarga o‘qitilishining nazariy-amaliy ahamiyati. Falsafiy tafakkur taraqqiyoti bosqichlari Reja

Islom dinining vujudga kelishi va falsafiy ta’limoti

. Islom dini yuzaga kelishi jihatidan 

jahon dinlari ichida uchinchi o‘rinda turadi. Islom dini Yaqin va O‘rta Sharq, Shimoliy Afrika, 

Janubiy – Sharqiy Osiyo, Kavkaz xalqlari tarixida nihoyatda muhim o‘rin tutadi va ayni vaqtda 

ularning  ijtimoiy  -  siyosiy  va  madaniy  hayotiga  katta  ta’sir  o‘tkazib  kelmoqda.  Islom  dini 

milodiy  VII  asrning  boshlarida  Arabiston  yarim  orolida  vujudga  kelgan.  Arabistonning  qulay 

geografik hududi G‘arb va Sharq davlatlarini bog‘lovchi karvon yo‘llari o‘tgan va uchta qit’ani 

tutashtirib  turishi  sababli,  savdo-sotiq  va  hunarmandchilik  qadimdan  rivojlangan.  Iqtisodiy 

rivojlanish darajasi yarim orolning turli hududlarida turlicha bo‘lgan. Uning bepoyon cho‘llarida 

yashagan  ko‘chmanchi  arablar  chorvachilik  bilan  shug‘ullangan.  Yarim  orolning  shimoliy 

qismida Vizantiya va Mesopotamiya kabi qadimgi madaniy markazlarning ta’siri kuchli bo‘lgan. 

Milodiy I asrda Arabistonning janubi – g‘arbiy qismida shahar – davlatlar vujudga kelib, IV–VI 

asrlarda bu erda Makka, yasrib, Toif kabi yirik shaharlar vujudga keladi. Mintaqadagi iqtisodiy 

jonlanish  natijasida  ko‘chmanchi  chorvador  qabilalarda  urug‘–qabilaviy  munosabatlarning 

---

emirilishi  va  davlat  uyushmalarining  paydo  bo‘lish  jarayoni  kuchaydi.  Islom  dini  tarqoq 

qabilalarni birlashtiruvchi mafkura sifatida tarix sahnasiga chiqdi. 

 “Islom”  arabcha  so‘z  bo‘lib,  tangriga  o‘zini  topshirish,  itoat,  bo‘ysunish,  tinchlik  kabi 

ma’nolarni anglatadi. Islom dini ta’limoti Qur’on va hadislarda bayon etilgan. Qur’on muqaddas 

manba  hisoblanib,  unda  islomiy  qonun  qoidalar,  iymon-e’tiqod  talablari,  huquqiy  va  axloqiy 

me’yorlar  o‘z  ifodasini  topgan.  Sunna  hadislar  majmui  bo‘lib,  Qur’ondan  keyin  keladigan 

muqaddas  manbadir.  Islom  dinining  ontologik  asosi  tavhid  g‘oyasiga,  ya’ni  yagona  olloh 

tomondan  butun  borliqning  yaratilishi  haqidagi  ta’limotga  asoslanadi.  Gnoseologik  asosi  esa, 

insonni ollohni anglash yo‘lidagi jismoniy, ruhiy, ma’naviy holat jarayonlarini va oxir oqibatda 

ollohni  bilish  va  unga  birlashib  ketish  g‘oyasini  ilgari  suradi.  Islom  dinining  ontologik  va 

gnoseologik  masalalarini talqin qilishda, ularga teologik  va aqidaviy  yondoshuvlar, shuningdek 

siyosiy  masalalarda  islomga  e’tiqod  qiluvchilar  bir  necha  oqim  va  yo‘nalishlarga  bo‘linib 

ketganlar.