1-мавзу: Ёш даврлари ва педагогик психология фанининг предмети ва вазифалари

7-Мавзу. Ўспиринлик ёшининг психологик 
 хусусиятлари
Илк ўспиринлик даври «камолот бўсағаси» деб таърифланади. Бу 
камолот босқичи физиологик, психологик ва ижтимоий чегараларни ўз ичига 
олади. Психология фани ўспиринлик муаммосини комплекс ўрганишни 
даъват этади.

---

24 
Бу жуда қийин масала, чунки психофизиологик тараққиѐт сурръати билан 
унинг босқичлари ижтимоий етилиш муддати билан билан щамма вақт щам 
тўғри 
келаверайди. 
Акселерация 
натижаси 
натижасида 
бугунги 
болаларимизнинг тараққиѐти аввалги авлодларга нисбатан ўртача икки-уч 
йил аввал етилмоқда. Физиологлар бу жараѐнни 2-даражада жинсий 
белгиларнинг пайдо бўлишига қараб, 3-та босқичга ажратадилар: 
I-босқич-пребубертат; 
II-босқич-пубертат; 
III-босқич-постпубертат. 
Ёш психологияси ўспиринликнинг ѐшини I-II босқичлар билан боғлаб 
келар эди. Акселерация муносабати билан ўспиринлик ѐшининг чегараси 
энди 15-16 дан 18 ѐшгача бўлмоқда. Демак, конкрет мазмуни биринчи 
навбатда ижтимоий шароитлар билан белгиланади. Ёшларнинг жамиятда 
тутган ўрни, уларнинг мавқеи, улар эгаллайдиган билимларнинг щажми ва 
бир қатор бошқа факторлар ижтимоий шароитларга боғлиқдир. 
Илк ўспиринлик ѐши болаларнинг 15 ѐшдан 18 ѐшгача бўлган 
тараққиѐт даврини ўз ичига олади. Бу академик лицей ва касб-щунар 
коллежлари ўқувчиларидир.
Илк ўспиринлик даврини иккинчи ўтиш даври деб щисоблаш мумкин. 
Агар биринчи ўтиш давридаги кўпроқ балилкка яқин бўлса, иккинчи ўтиш 
даврида бўлган ўспирин кўпроқ ѐшлик даврига яқиндир ваш у жищатдан 
ўрганилади щамда тадқиқ этилади. Илк ўспиринлик даври, асосан, унда 
мустақил щаѐтнинг бошланиши билан (ўрта мактабни тамомлаб, лицей, 
коллежларга кириши) характерланади. Щаѐтдаги бу ўзгаришлар илк 
ўспиринлик шахсига, уни ўзини англашига таъсир кўрсатади. Ўсмирлардан 
фарқли ўлароқ илк ўспиринлар ката щаѐтни тасаввур этмайдилар, балки унда 
иштирок этадилар.