1-mavzu: Eng qadimgi yozma yodgorliklarda ta’lim – tarbiya masalalari Reja

2			7
			8
			6
9
					10
												5
		3
				1
				4

3-guruh. A. Navoiyning о‘qituvchi - ustoz haqidagi qarashlari.

4-guruh. Navoiy ma’rifiy qarashlarining ta’lim-tarbiyada tutgan о‘rni.

Eniga:

1. “... bo’loqdir, suvi olgan bilan qurimaydi.” Fikr nima haqida?

3. Ahloqlilikning eng muhim mezoni.

4. “... kerakki, g‘arazi mansab bо‘lmasa va bilmas ilmni aytishga urinmasa” fikr kim haqida?

8. “Mahbub-ul-qulub” asarining qaysi qismi yaxshi xislatlar va yomon fe’llar, ularning о‘ziga xos jihatlarini bayon etadi?

9. “Mahbub-ul-qulub” asaridagi ikkinchi toifaga xos kishilar qanday nomlangan?

10. A. Navoiy nimani oy, quyosh va kunduzga о‘xshatadi?

Bо‘yiga:

2. “ Dо‘stlik gulshanida toza gullar ochadi va gulshandan oshnolik va ulfatchilik bazmiga xilma-xil gullar sochadi”. Fikr nima haqida?

5. “... shodliklar kalitidir, bandlar ochqichidir.”

6. A. Navoiyning tarbiyaga katta о‘rin bergan asarlaridan biri.

7. A. Navoiy Samarqandda qanday madrasa barpo etgan?

Mustaqil ta’lim topshirig’i:

1-topshiriq: Munis Xorazmiyning “Savodi ta’lim” asarining didaktik ahamiyati.

“O’zbek pedagogikasi antologiyasi”ning 333-341 betlarini o’qib, konspekt yozish.

Adabiyot: Ўзбек педагогикаси антологияси. – T.: Ўқитувчи, 1995.
Mustaqil ta’lim topshirig’i:

2-topshiriq: Husаyin Vоiz Kоshifiyning аxlоqiy qаrаshlаri.

R.Mаhmudоv “Dеgоnimni ulusqа mаrg’ub et....” asarini o’qib, Husayn Vоiz Kоshifiyning аxlоqiy qаrаshlаrini konspekt qilish.

Аdаbiyot:Mаhmudоv R. Dеgоnimni ulusqа mаrg’ub et..... – T.: O’zbеkistоn, 1992.
Аdаbiyotlаr:

1. 
   Hоshimоv K., Nishоnоvа S., Inоmоvа M., Hаsаnоv R. Pеdаgоgikа tаriхi. – T.: O’qituvchi, 1996..
   
2. 
   Xayrullayev M. Ma’naviyat yulduzlari. – T.: Abdulla Qodiriy nomidagi xalq merosi nashiryoti, 2001.
   
3. 
   Niyozov G’., Axmedova M. Pedagogika tarixidan seminar mashg’ulotlari. – T.: NOSHIR, 2011..
   
4. 
   Shomuhamedov Sh. AbdurahmonJomiy: (hayotivaijodi) . – T., 1963. -36b.
   
5. 
   B.X. Xodjayev.B.X. Pedagogika nazariyasi va amaliyoti.-T: Sano-standart nashriyoti, 2017
   

7- mavzu: Jadid ma’rifatparvarlarining pedagogik qarashlari

Reja:

1. Jadid maktablari va o‘qitish tizimi.

2.Jadid ma’rifatparvarlari tomonidan yaratilgan darsliklar va ularning mazmuni.

3. M.Behbudiy, Munavvar Qori Abdurashidxonov va A.Shakuriylarning

pedagogik g‘oyalari.

4.Abdulla Avloniyning pedagogik qarashlari

1-topshiriq.

Jadid maktablari va ularda o’qitish tizimini o’zlashtirishga

doir blits-so’rov savollari

1. 
   XIX asr oxiri va XX asr boshlarida maktab va pedagogik fikr rivojlanishini qanday sharhlaysiz?
   
2. 
   Jadid ya’ni “Usuli jadid”ning ma’nosi nima va uning asoschisi deb kim tan olingan?
   
3. 
   Turkistonda birinchi yangi usul maktabi qachon ochildi?
   
4. 
   Jadidlar milliy uyg’onishning asosini nimada ko’rdilar?
   
5. 
   Jadidlarning harakat dasturi qaysi masalalarni hal qilishga qaratilgan edi?
   
6. 
   Milliy uyg’onish dasturini ishlab chiqishda va amalga oshirishda qaysi jadid ma’rifatparvarlar o’z g’oyalari bilan qatnashdilar?
   
7. 
   Yangi usul maktablarining afzalliklarini ayta olasizmi?
   
8. 
   Yangi usul maktablari bilan bir qatorda mavjud bo’lgan maktablarni aytib bering.
   
9. 
   Nima uchun Markaziy Osiyoning turli shaharlarida jadid maktablari “ bodroqdek ochildi” ?
   
10. 
    Yangi usul maktabida ta’lim –tarbiya dasturi haqida ma’lumot bering.
    
11. 
    Yangi usul maktabidagi o’qitish qoidalari haqida gapiring.
    

2-topshiriq.

“Jadid ma’rifatparvarlari tomonidan yaratilgan darsliklar va ularning mazmuni” mavzusidagi jadvalni to‘ldiring

Behbudiy yaratgan darsliklar	Shakuriy yaratgan darsliklar	Munavvar Qori Abdurashidxonov yaratgan darsliklar

3-topshiriq.

Test topshiriqlari
1.“Ilm dunyoning izzati oxiratning sharofatidur. Ilm inson uchun g‘oyat oliy va muqaddas bir fazilatdur. Ilmsiz inson mevasiz daraxt kabidir” Ushbu so‘zlar muallifi, tarbiyashunos olim kim?

1. 
   A.Avloniy.
   
2. 
   Forobiy.
   
3. 
   Ibn Sino.
   
4. 
   Behbudiy.
   

2. “ Bizlarni xonavayron, bachagiryon va bevatan va bandi qilg‘on tarbiyasizlik, asorat, faqirlikva zarurat va xorliklar hammasi ilmsizlik va betarbiyalikning mevasi va natijasidir” so‘zlari kimga tegishli?

a.Abduqodir Shakuriy

b. Munavvarqori Abdurashidxonov

c. Behbudiy.

d. Abdurauf Fitrat

3. “Rahnomai savod” deb atalgan alifbe tuzgan jadid namoyondasini aniqlang

1. 
   Abduqodir Shakuriy
   
2. 
   Munavvarqori Abdurashidxonov
   
3. 
   Abdurauf Fitrat
   
4. 
   Abdulla Avloniy
   

4. Dastlabki yangi usul maktabi Turkistonning qaysi shahrida ochilgan edi?

Andijon;

1. 
   Qo‘qonda;
   
2. 
   Marg‘ilonda;
   
3. 
   Toshkentda;
   

5. “Padarkush” drammasining muallifini aniqlang

a .Shakuriy.

b.Behbudiy.

s.Avloniy.

d.Hamza.

6. Ta’limni to‘rt bosqichda olib borgan jadidchini aniqlang.

a. Avloniy.

b.Shakuriy.

c. Behbudiy.

d.Munavvar Qori.

7. O‘zi ochgan maktab uchun parta va stollar yasagan jadidchini aniqlang.

a. Hamza.

b.Behbudiy.

s. Shakuriy.

d .Avloniy.

8. “ Turkiston xalqining boshiga kelgan halokatlar har biri nodonlik va maorifsizlik orqasidangina bo‘lganligi har kimga ma’lumdir.Kelajakda bunday halokatdan qutulmoq…yolg‘iz maorif vositasi ilagina mumkindir”-degan jumla kimga tegishli?

a. Shakuriy.

b. Avloniy.

s. Behbudiy.

d Munavvar Qori

4-topshiriq.

M.Behbudiyning yangi usul maktablarini tashqil etish borasidagi

faoliyatini o‘rganishga doir topshiriqlar

1-guruh

1.M.Behbudiy qachon va qaerda tug‘ilgan?

2.M.Behbudiy ota avlodi tomonidan qaysi alloma avlodiga mansub ?

3 .O‘z ustida qunt bilan ishlashi natijasida M.Behbudiy shariatning qaysi yuksak darajasigacha ko‘tarildi?

2-guruh

1. 
   M.Behbudiyning milliy mustaqillik g‘oyalarini tushuntirib bering
   
2. 
   M.Behbudiy dunyoqarashining shakllanishida katta o‘rin tutgan shaxs kim?
   
3. 
   M.Behbudiyning pedagogik g‘oyalarining ahamiyati?
   

3-guruh

1. 
   M.Behbudiy qachon maorif komissari etib tayinlandi va u qaysi ishlarni rivojlantirdi?
   
2. 
   M.Behbudiyning usuli jadid maktabida o‘qitish ishlari qay tartibda loib borildi?
   
3. 
   Uning matbuotda e’lon qilingan ilm va ma’rifatni targ‘ib etuvchi maqolalar soni qancha va qanday nomlanadi?
   

5-topshiriq.

A.Shakuriyning maktab, o‘qitish mazmuni haqidagi fikrlarini

o‘rganishga doir topshiriqlar

1-guruh

1. 
   A.Shakuriy qachon va qayerda tug‘ilgan?
   
2. 
   Qo‘qon shahriga nima uchun boradi?
   
3. 
   O‘zi ochgan maktabda qanday o‘zgarishlarni amalga oshiradi?
   

2-guruh

1. A.Shakuriy kimning darsliklaridan keng foydalanadi?

2. A.Shakuriy maktabda qanday qoidalarni o‘rnatdi?

3.A.Shakuriy tomonidan qanday darsliklar yozildi?

3-guruh

1. 
   A.Shakuriyga kim tomonidan moddiy yordam ko‘rsatilgan?
   
2. 
   A.Shakuriy qizlar uchun maktab yaratganmi?
   
3. 
   A.Shakuriy maktablarga birinchi bo‘lib qaysi darslarni kiritdi vaqanday unvonga sazovor bo‘ldi?
   

6-topshiriq.

Munavvar Qori Abdurashidxonovning pedagogik g‘oyalarini

o‘rganishga doir topshiriqlar

1-guruh

1. 
   Munavvar Qori Abdurashidxonov qachon va qayerda tug‘ilgan?
   
2. 
   Ilmni qayerda egalladi?
   
3. 
   Qanday gazetalar nashr ettirdi?
   

2-guruh

1. 
   Munavvar Qori Abdurashidxonov usuli savtiya maktabini qachon ochadi?
   
2. 
   Munavvar Qori Abdurashidxonov qanday darsliklar yozdi?
   
3. 
   U farzandlar taqdiri mas’uliyatini kimga yuklaydi?
   

3-guruh

1. 
   Munavvar Qori Abdurashidxonov maktabda qanday tartib o‘rnatadi?
   
2. 
   “Jamiyati hayriya”ni tashqil etishdan maqsadi nima edi?
   
3. 
   Uning maktabida o‘qitish qoidalari qanday edi?
   

7-topshiriq.Abdulla Avloniy nechanchi yillarda qaysi gazetalrda muharrirlaik qilganligiga doir muqobilini tanlab olish testi.

“Taraqqiy”, “Xurshid” gazetalari 1915-yilda

“ Shuhrat” gazetasi 1906-yilda

“Sadoi Turkiston” 1907-yilda

8-topshiriq Quyida keltirilgan Abdulla Avloniy tomonidan yaratilgan maktablar, asarlar, darsliklar bilan tanishing va guruhlarga ajrating.

1. 
   Usuli savtiya. 2. Birinchi muallim. 3. Turkiy guliston yohud axloq.4. Advokatlik osonmi. 5. Ikkinchi muallim. 6. Maktab gulistoni. 7. Pinak. 8. Ikki sevgi. 9. Biz va Siz. 10. Portugaliya inqilobi. 11. Vatan.
   
2. 
   
   

Maktablar	Asarlar	Darsliklar

9-topshiriq.
Multimediali keys topshirig’i. “Badanning salomat va quvvatli bo’lmog’i insonga eng kerakli narsadur. Chunki o’qimoq, o’qitmoq, o’rganmoq va o’rgatmoq uchun insonga kuchli kasalsiz jasad lozimdur” ma’rifatparvar pedagogning qarashlarini o’zingizning fikrlaringiz asosida keltiring.

O’qitivchi savolni muhokama qilish uchun o’rtaga tashlaydi va o’ylash uchun bir daqiqa beradi.

Talabalarning javoblari tinglanadi va doskaga ketma-ketlikda yozib boriladi. Garchi takrorlanish holati mavjud bo’lsa ham mazkur holatda hamma javoblarning yozib borilishi talab etiladi. Hamma o’z fikrini bildirib bo’lgach, o’qituvchi doskaga yozilganlarni talabalar bilan muhokama qiladi va to’g’ri javoblar ajratib olinadi.
Mustaqil ta’lim topshirig’i:
1-topshiriq: Muhаmmаd Sоdiq Qоshg’аriyning pedagogik qarashlari

“Yaxshi kishilаr оdоbi” asarini o’qib, annotatsiya yozish.

Аdаbiyot: Muhаmmаd Sоdiq Qоshg’аriy. Yaxshi kishilаr оdоbi. – T.: Yangi аsr аvlоdi, 2002.
2-topshiriq: Anbar Otinning pedagogik fikrlari.

“O’zbek pedagogikasi antologiyasi”ning 416-429 betlarini o’qib, konspektlashtirish va ruboiy,g’azallaridan yod olish.

Adabiyot: Ўзбек педагогикаси антологияси. – T.: Ўқитувчи, 1995.
Foydalanish uchun adabiyotlar:

1.Xoshimov K., Nishonova S. Pedagogika tarixi.-T.: A. Navoiy nomidagi O‘zbekiston Milliy Kutubxonasi nashriyoti, 2005.

2. Hasanboeva O., Hasanboev J., Homidov H.- T.: G‘.G‘ulom nomidagi nashriyot matbaa ijodiy uyi, 2004.

3. Safo Ochil, Xoshimov K. O‘zbek pedagogikasi antologiyasi.- T.: O‘qituvchi, 1999;

4. Xoshimov K., Safo Ochil. O‘zbek pedagogikasi antologiyasi.- T.: O‘qituvchi, 2010.

5.U. Dolimov. O’zbek milliy pedagogikasi.-T: Cho’lpon nashriyoti, 2013.

8-mavzu: Yan Amos Komenskiyva K.D.Ushinskiyning pedagogik tizimi

Reja:
1. Yan Amos Komenskiy tarbiyaning maqsadi va vazifalari to’g’risida.

2. “Buyuk didaktika”asarida ilgari surilgan didaktik tamoillar.

3.Komenskiyning sinf-dars tizimi tavsifi.

4.K.D.Ushinskiyning hayoti va pedagogik faoliyati.

5.Ushinskiy pedagogika fani va tarbiya san’ati haqida.

6.Ushinskiy didaktikasi.

1-topshiriq

“Jahonning iqtisodiy rivojlangan davlatlari ta’lim tizimi (konferentsiya)” mavzusiga doir blits-so’rov savollari

1. 
   Ta’lim tizimi deganda nimani tushunasiz?
   
2. 
   Xalqaro ta’lim standart klassifikatsiyasi qachon yangilandi?
   
3. 
   Xalqaro ta’lim standart klassifikatsiyasida ta’limning nechta bosqichi ko’rsatilgan?
   
4. 
   Jahon ta’lim tizimining o’zaro aloqadorligi va o’zaro harakatibelgilariga ko’ra qandayregionlargabo’linadi?
   
5. 
   Qiyosiy pedagogik tizim bu…?
   
6. 
   Jahonning iqtisodiy rivojlangan davlatlari ta’lim tizimining qaysi davlatida boshlang’ich ta’limda darsga kelmagan farzandi o’rniga ota-onasi yoki ishonchli vaqil qatnashishi shart?
   
7. 
   Qaysi davlatda oliy ta’limga chet el fuqarolariga davlat grantlari boshqa davlatlarga nisbatan ko’proq ajratiladi?
   
8. 
   K.D.Ushinskiyqachonvaqayerdatug’ilgan?
   
9. 
   Ushinskiyqayerlardata’limolgan?
   
10. 
    U birinchiilmiyishiniqachonnashrqilgan?
    
11. 
    1849 yilda Ushinskiy nima sababdan o’z lavozimidan chetlashtirildi?
    
12. 
    Gatchinkoinstitutigakimningtavsiyasibilanishgakiradi?
    
13. 
    Smolniyinstitutidaqandaylavozimdaishlaydi?
    
14. 
    K.D.Ushinskiy qaysi jurnal muharriri bo’lib ishlagan va uning yaratgan darsliklari qaysilar?
    

2- topshiriq

O’ylang, fikr yuriting. Yan Amos Komenskiyning tarbiyaning maqsad va vazifalari to’g’risidagi qarashlarini ajratib ko’rsating va izohlab bering.

Tarbiyaning maqsadi	Tarbiyaning vazifalari

3--topshiriq

Kichik guruhlarda ishlash.

“Buyuk didaktika” asarida didaktik tamoyillarni “Zinama-zina” metodi orqali izohlang.

Mashg’ulotni o’tkazish tartibi:

• 
  talabalar 4 kishidan iborat kichik guruhlarga ajratiladi;
  
• 
  talabalarni vazifalarni bajarish tartibi bilan tanishtiriladi. Har bir guruhga qog’ozning chap qismida kichik mavzu yozuvi bo’lgan varaqlar tarqatiladi;
  
• 
  o’qituvchi guruh a’zolarini tarqatma materialda yozilgan kichik mavzular bilan tanishishlarini va shu mavzu asosida bilganlarini marker bilan qog’ozdagi bo’sh joyga jamoa bilan birgalikda fikrlashib yozib chiqish vazifasini beradi va vaqt belgilaydi;
  
• 
  guruh a’zolari birgalikda tarqatma materialda berilgan kichik mavzuni yozma ko’rinishda ifoda etadilar. Bunda guruh a’zolari kichik mavzu bo’yicha imkon boricha to’laroq ma’lumot berishlari kerak bo’ladi;
  
• 
  tarqatma materiallar to’ldirilgach, guruh a’zolaridan bir kishi taqdimot qiladi. Taqdimot vaqtida guruhlar tomonidan tayyorlangan material, albatta, auditoriya doskasiga mantiqan tagma-tag zina shaklida ilinadi;
  
• 
  o’qituvchi guruhlar tomonidan tayyorlangan materiallarga izoh berib o’tiladi.
  

№	Didaktik tamoyillar
1	Ko’rsatmalilik
2	Onglilik
3	Tizimlilik
4	Izchillik
5	Mustahkamlilik, asoslilik

4-topshiriq.

Sinf-dars tizimi tavsifini “Tushunchalar tahlili” metodi yordamida yoritish

Mashg’ulotni o’tkazish tartibi:

• 
  talabalarni guruhlarga ajratish;
  
• 
  talabalar mashg’ulotni o’tkazish qoidalari bilan tanishtiriladi;
  
• 
  guruh a’zolariga tarqatma materiallar tarqatiladi;
  
• 
  talabalar tarqatma materialda berilgan tushunchalar bilan tanishtiriladi;
  
• 
  talabalar berilgan tushunchalarga o’zlaridagi ma’lumotlardan kelib chiqib fikrlarini yozadilar;
  
• 
  o’qituvchi tushunchalarni o’qiydi va jamoa bilan har bir tushunchaga to’g’ri izohni berilgan slayd orqali tanishtiradi;
  
• 
  talabalar to’g’ri belgilangan javoblarning farqlarini aniqlaydilar, kerakli tushunchaga ega bo’ladilar, o’z-o’zlarini tekshiradilar, baholaydilar va bilimlarini yana bir bor mustahkamlaydilar.
  

TUSHUNCHALAR	MAZMUNI
Sinf-dars
O’quv jarayoni
Ta’lim
Tarbiya
Darslik
O’qitish shakllari
O’qitish vositalari

5-topshiriq.
Kichik guruhlarga bo’linish tartibi va har bir guruh uchun topshiriqlar.

1. 
   Guruh “Ta’lim”. K.D.Ushinskiyning axloqiy tarbiya maqsadlari vavositalari borasidagi fikrlarini bayon eting.
   
2. 
   Guruh “Tarbiya”. K.D.Ushinskiyning didaktika sohasidagi qarashlari.
   
3. 
   Guruh “Axloq”.K.D.Ushinskiyningbolalarmehnatiborasidagiqarashlari
   

4-topshiriq.
1.Quyida Venn Diagrammasi asosida K.D.Ushinskiy va A.Avloniyning hayoti va pedagogik faoliyati mazmunini qiyosiy tahlil qiling.

2.Quyida Venn Diagrammasi asosida K.D.Ushinskiy va Y.A.Komenskiy hayoti va pedagogik faoliyati mazmunini qiyosiy tahlil qiling?

3.Quyida Venn Diagrammasi asosida K.D.UshinskiyvaI.G.Pestalotsiyninghayotiva pedagogik faoliyatimazmunini qiyosiy tahlil qiling

Mustaqil ta’lim topshirig’i:

1-topshiriq: Iogann Genrix Pestalotstsining pedagogik g’oyalari

“Pedagogika tarixidan xrestomatiya” kitobining 90-93 betlarini o’qib, konspekt qilish.

Adabiyot: Hasanboyeva O. Pedagogika tarixidan xrestomatiya. – T.: O’qituvchi, 1993.

2-topshiriq:Yan Amos Komenskiyning pedagogik g’oyalari.

“Buyuk didaktika” kitobini o’qib, annotatsiya yozish.

Adabiyot: Коменский Я.А. Буюк дидактика. – Т.: Ўқитувчи, 1975.

3-topshiriq:“Ushinskiyning pedagogik g’oyalari”mavzusi yuzasidan talabalarni guruhlarga bo’lgan holda savol-javob o’tkazish.

Adabiyotlar ro’yxati:

2. 
   Niyozov G’., Axmedova M. Pedagogika tarixidan seminar mashg’ulotlari. – T.: NOSHIR, 2011.
   
3. 
   Hoshimov K., Nishonova S., Inomova M., Hasanov R. Pedagogikatarixi. – T.: O‘qituvchi, 1996..
   
4. 
   Hoshimov K., SafoOchil. O‘zbekpedagogikasiantologiyasi. – T.: O‘qituvchi, 1995..
   
5. 
   A. Komenskiy Buyuk didaktika– T.: O‘qituvchi, 1996..