1-мавзу: электр машиналари фанига кириш, фаннинг предмети ва услублари

Елкаларда иккиламчи токларнинг ҳар-хил бўлишлиги
Куч трансформаторларининг юқори ва пастки чулғамларидаги кучланишлар ўзаро тенг бўлмаганлиги учун, номинал бирламчи токлар бўйича танланган ток трансформаторларининг коэффициентлари, конструкцияси ва хатоликлари ҳам ҳар хил бўлади.
Бундан ташқари куч трансформаторларининг номинал токлари ток трансформаторларининг номинал токларига тўғри келмаслиги ҳам мумкин. Шунинг учун дифференциал ҳимоянинг елкаларида ҳар хил қийматли токлар оқади. Ташқи қисқа туташишда бу мувозанатсизлик токи тез ўзгариб ошади ва ҳимояни ёлғон ишлашига олиб келади.
Шунинг учун уларнинг фарқини тенглаш мақсадида оралиқ автотрансформаторлар ўрнатилади ёки махсус тенгловчи чулғамлар ишлатилади.
Газли ҳимоя
Газли ҳимоя мой билан совитиладиган трансформаторлар ва автотрансформаторларда ўрнатилади. Газли ҳимоянинг ишлаш тамоили асосан чулғам унчалик катта бўлмаган бузилишда, иссиқликдан мойнинг парчаланишида газни ажралиб чиқишининг интенсивлигига боғлиқ. Трансформаторларда мой сатхининг камайиб кетиши (газ релесидан пасайиши), ажралган газларни маълум тезлик билан кенгайтиргич томонига ҳаракати ёки мойни струй билан ҳаракатидан, газли ҳимоя ишга тушади. Газли ҳимоянинг ишлаши газ релеси ёрдамида бажарилади. У металл корпус бўлиб, кенгайтиргич ва трансформатор бакининг орасидаги мой трубага ўрнатилади. Газ релесини корпусининг ичида пўкакли контактлар ўрнатилади. Мой трубада газларни пайдо қилганда газ релесининг ишлашига олиб келади. Кам газларда ҳимояланувчи қурилмаларни интенсив ўчириш учун газ релеси буйруқ беради.
Газли ҳимоя содда ва универсал бўлиб, трансформаторнинг ички бузилишларини аниқлаш асбоби ҳисобланади. У дифференциал ҳимоя сезмайдиган кичик токли ўрамлараро қисқа туташишларни ҳам аниқлаш имконини беради. Трансформаторларда ўрнатиладиган газ релеларидан илгари ишлаб чиқарилган ПГ-22 (пукакли), ундан сўнг РГ 43-66 чашкасимон элментли, ҳозирги пайтда эса кенг қўлланилаётган BF-80/Q иккита шарсимон паст массали пўкаги бўлган газ релелари мавжуд. Газ релеларида мойни уч хил юриш тезлиги V қ0,6; 0,9 ва 1,2 мс ишлаш вақтлари t _иш0,05 0,5 секунд бўлади.
Газли ҳимоя қуввати 4000 кВА ва ундан юқори қувватли трансформаторларда қўлланилиши шарт. Цех ичларидаги пасайтирувчи трансформаторларни исталган қувватидан қатъий назар уларнинг конструкцияси мослашган бўлса, газли ҳимояни ўрнатиш мумкин.