1-mavzu bozor iqtisodiyotida innovatsiya reja: Innovatsiyaning mazmuni va mohiyati Innovatsiyaning maqsadlari

Kupon  daromadliligi  -  qimmatli  qog‘ozda  ko‘rsatilgan  va  har  bir  kupon 
bo‘yicha emitent uni to‘lash majburiyatini o‘z zimmasiga oladigan foiz me‘yori. 
Kupon  bo‘yicha  to‘lovlar  yiliga  bir  marta,  har  yarim  yillikda  yoki  har  chorak 
o‘tkazilishi mumkin. 
Masalan,  obligatsiyada  yiliga  11,75%  kupon  daromadliligi  ko‘rsatilgan. 
Obligatsiya  nominali  100  ming  so‘m.  Har  yil  uchun  ikkita  kupon  mavjud.  Bu 
degani, obligatsiya yarim yil uchun 5,875 ming so‘m (100 • 0,1175 • 0,50), bir 
yil uchun esa - 11,75 ming so‘m foyda keltiradi. 
Joriy  daromadlilik  kiritilgan  kapitalga,  ya‘ni  obligatsiyani  xarid  qilish 
paytida  to‘langan  summaga  to‘lanuvchi  yillik  foizni  tavsiflaydi.  Joriy 
daromadlilik quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi: 
 
100
k
m
P
g
P
g
N
i



   
 
 
 
(20.9) 
 
bu erda  

---

146 
 
g -kuponlar bo‘yicha daromadlilik me‘yori; 
N – obligatsiyalar nominal narxi; 
R – bozor narxi (xarid narxi). 
Masalan, agar kupon daromadliligi gq 11,71%, obligatsiya kursi esa - 95,0 
bo‘lsa, joriy daromadlilik quyidagiga teng bo‘ladi: 
 
%
37
,
12
95
75
,
11


m
i
 
 
SHu  bilan  birga  joriy  daromadlilik  obligatsiyani  saqlash  vaqti  davomida 
uning narxi o‘zgarishini, ya‘ni boshqa daromad manbasini hisobga olmaydi. 
To’liq  daromadlilik  barcha  daromad  manbalarini  hisobga  oladi.  To‘liq 
daromadlilik  ko‘rsatkichi  joylashtirish  stavkasi  deb  nomlanuvchi  foiz  stavkasi 
bilan  o‘lchanadi.  Xarid  narxiga  joylashtirish  stavkasi  bo‘yicha  foizlarni 
hisoblash  obligatsiya  bahosini  to‘lab  qaytarib  olinadigan  muddatgacha  bo‘lgan 
davrda  olinadigan  daromadga  teng  bo‘lgan  daromad  beradi.  Joylashtirish 
stavkasi  hisob-kitob  ko‘rsatkichi  bo‘lib,  yaqqol  ko‘rinishda  qimmatli  qog‘ozlar 
bozorida namoyon bo‘lmaydi. 
Obligatsiya qiymati ikkita ko‘rsatkich – uning annuitetlari hozirgi qiymati 
(foiz  to‘lovlari  yillik  to‘lovlar  keltirilgan  summasi)  va  uning  nominali  hozirgi 
qiymatining yig‘indisiga teng: 
 


n
i
n
n
i
n
i
l
ga
N
i
l
N
ga
N
P









)
(
)
(
:
:
 
 
(20.10) 
 
Agar (5.21)dan foydalanadigan bo‘lsak, unda 


100
)
(
:





n
i
n
k
i
l
ga
P
   
 
 
 
(20.11) 
 
bu erda  
R – obligatsiyaning bozor narxi; 
R
k
 – obligatsiya kursi; 
N  - obligatsiya nominali; 
g - kupon stavkasi; 
p  —  obligatsiyani  xarid  qilish  vaqtidan  uni  bahosini  to‘lab  qaytarib 
olishgacha bo‘lgan muddat; 
i  -  obligatsiyani  sotish  paytida  banklar  tomonidan  taklif  etiluvchi  ssuda 
foizi.