1-mavzu: Birinchi jahon urushidan keying davrda Xitoy. Reja

Fashistik tendensiyalarni o‘sishi. Yaponiyaning 30-yillar

ikkinchi yarmidagi ichki va tashqi siyosati.
Inqiroz sharoitida qishloqdagi ocharchiliklar ommaviy chiqishlarni keltirib chiqardi. Hukumat tomonidan arzon guruch sotilishi uchun YAKP boshchiligidagi kurash yirik yer egalari qo‘lidagi guruchni zo‘rlik bilan tortib olish uchun kurashga aylandi. Hukmron doiralar ommaviy chiqishlarni bostirishga intilib, yildan-yilga politsiya qatag‘onlarini kuchaytirdi. Aniq kamaytirib berilgan rasmiy ma’lumotlarga ko‘ra, 1929 yildan 1937 yilgacha siyosiy ayblovlar bo‘yicha 60 mingdan ortiq kishi qamoqqa olindi. Sudsiz, tergovsiz politsiya tomonidan demokratik harakat lidyerlari va YAKPni ko‘zga ko‘ringan yetakchilari o‘ldirildi.
Mamlakatda milliy totuvlikni izdan chiqishi munosabati bilan hukmron doiralarda ham ziddiyatlar kuchayib bordi. 1932 yil 15 mayda armiya va flot zobitlari fashistik fitnani tashkil etdilar: bosh vazir og‘ir yaralandi, bir qator banklarga, ichki ishlar vazirligiga hujum uyushtirildi. Fitna bostirildi, lekin fashist elementlarining qat’iy talabi bilan partiya ustidan turuvchi kabinet tuzildi. Ya`ni shu vaqtdan boshlab 1945 yilgacha, Yaponiya taslim bo‘lguniga qadar parlamentda ko‘pchilikka ega bo‘lgan partiya tomonidan tuzilgan hukumatlar endi bo‘lmadi. Bu, mamlakat siyosiy tuzumini fashistlashtirish yo‘lidagi yangi qadam edi.
1932 yil maydan 1936 yil fyevralgacha hokimiyat tepasida turgan Sayto va Okada hukumatlari admirallar tomonidan boshqarilgan, ular u yoki bu parlament partiyasiga mansub emasdi. Garchi bu hukumatlarga Seyyukay va Minseyto vakillari kirgan bo‘lsalar-da, lekin ular hal qiluvchi ta’sirga ega emasdilar.
Yaponlar 1933 yili Xitoyning shimoliy rayonlarini, Xabey va Chaharni bosib ola boshladilar. 1937 yili yapon agressorlari Xitoyni tamoman bosib olish maqsadida katta urush harakatlarini boshlab yubordilar. Xitoy xalqi yapon bosqinchilariga qattiq qarshilik ko‘rsatdi. Urush cho‘zilib ketib, Yaponiya erksevar Xitoy xalqini asoratga sola olmasligi ayon bo‘lib qoldi.
Yaponiya hukmron doiralari bu yillarda Germaniya va Italiya fashizmi bilan yaqinlashdilar. 1936 yili Yaponiya bilan Germaniya o‘rtasida antikomintern pakti imzolandi. Yaponiya 1938-1939 yillarda Xasan ko‘li va Xalxin – gol rayonlarida sobiq SSSR va MXR hududiga bostirib kirdilar. Sobiq sovet armiyasi MXR harbiy qismlari bilan birga yapon agressorlariga qattiq zarba berdi. Xasan ko‘li va Xalxin – goldagi mag‘lubiyat Yaponiyani 1941 yil aprelida SSSR bilan betaraflik haqidagi ahdnomani imzolashga majbur etdi.
Bu davrda Yaponiyaning Tinch okean havzasidagi manfaatlari AQSHning bu mintaqadagi manfaatlariga zid kelib qolgan edi. AQSH hukmron doiralari qariyb chorak asr davomida yapon agressiyasini sobiq SSSRga qaratishdan iborat yo‘lni o‘tkazib keldi. Yapon bosqinchilarini rag‘batlantirgan bu siyosat oqibatda AQSHni Yaponiya bilan to‘qnashishiga olib keldi.
Yaponiyaning to‘xtovsiz urushlar olib borishi harbiy harajatlarni haddan tashqari ko‘paytirib yubordi. Bu hol soliqlarni oshishiga, pulning qadrsizlanishiga, xalq ommasi ahvolini keskin yomonlashishiga olib keldi, ko‘plab rayonlar ochlik girdobida qoldi.
1936 yil fyevral saylovlari xalq ommasi orasida fashizm va urushga qarshi kayfiyat kuchayganligini ko‘rsatdi. Bu hol moliya oligarxiyasi va harbiy fashist doiralar namoyondalarini tahlikaga soldi va ular yangi avantyuralar tayyorlashga kirishdilar.

4.