1-mavzu: biologiya fanining maqsadi va vazifalari


“ KICHIK GURUHLARDA ISHLASH ” TEXNOLOGIYASI



Download 1,33 Mb.
Pdf ko'rish
bet253/274
Sana16.06.2021
Hajmi1,33 Mb.
#67110
1   ...   249   250   251   252   253   254   255   256   ...   274
Bog'liq
Biologiyadan yangi ped texnol. ishlanmalarnkji

“ KICHIK GURUHLARDA ISHLASH ” TEXNOLOGIYASI
2-KICHIK GURUH
VAZIFA
Antropoekologik sistemalarda insonlar va tabiiy muhitning o’zaro ta’siri
Antropoekologik  sistemalarda  insonlar  va  tabiiy  muhitning  o’zaro  ta’siri  ikki  xil 
yo’nalishda  amalga  oshiriladi:  1)  ayrim  individlarning  va  butun  jamoaning  ijtimoiy 
ko’rsatkichlari  o’zgaradi;  2)  muhitning  o’zi  ham  odamlarning  ehtiyojini  qondirish 
jarayonida o’zgara boradi.
Inson  ekologiyasini  o’rganishda  muhit  biogeografik  xususiyatlarining  odamlar 
populyatsiyasining  biologik  o’zgaruvchanligiga  ta’siri,  antropoekologik  sistemalarda 
insonning salomatligi masalasi katta ahamiyatga ega.
Odam ekologik omillarning ta’sir ob’ekti bo’lishi bilan birga o’zi ham muhitga ta’sir 
qiladi.  Odamning  ekologik  omil  sifatida  o’ziga  xosligi,  uning  tabiatga  ta’sirining  ongli, 
maqsadga  muvofiq  ravishda  va  kuchli  bo’lishidir.  Har  qanday  biologik  tur  cheklangan 
energetik resursga ega. shuning uchun uning tabiaga ta’sir etish imkoniyati cheklangandir.  
Yashil  o’simliklar  Quyosh  energiyasidan  foydalanadi.  Boshqa  organizmlar  esa  o’zidan 
avvalgi  oziq  darajasining  organik  moddalari  energiyasidan  foydalanadi.  Odam  o’zining 
ongli  faoliyati  jarayonida  juda  kuchli  energiya  manbalarini  yaratadi.  Natijada  insonning 
imkoniyatlari juda kengaydi, u sayyoraning har qanday ekologik bo’shliqlarini egallay olish 
qudratiga egadir. 
Tabiiy  va  sun’iy  muhit  omillari  insonga  doimo  ta’sir  ko’rsatadi.  Sayyoraning  turli 
joylarida har xil tabiiy omillarning ta’siri ostida insoniyat rivojlanishining tarixi davomida 
yer kurrasi aholisining ekologik ixtisoslashuvi natijasida odamlarning adaptiv (moslashgan) 
tiplari kelib chiqqan.
Adaptiv  tip.  Yashash  sharoitiga  bog’liq  reaksiya  normal  bo’lib,  insonning  o’sha 
sharoitga  yaxshi  moslashishini  ta’minlovchi  morfofunksional,  biokimyoviy,  immunologik 
belgilar kompleksining rivojlanishi bilan ta’riflanadi. Har hil iqlimli hududlarda yashovchi 
xalqlarning ovqatlanishida ham o’ziga xosliklar mavjud.
Arktik  adaptiv  tip.  Sovuq  iqlim  va  ko’proq  hayvon  mahsulotlari  bilan  oziqlanish 
sharoitida  shakllanadi.  Arktika  xalqlari  ham  sistemasida  o’simliklar  tarkibidagi  C 
vitaminini kam iste’mol qilishga moslashish xususiyati rivojlangan. Arktik adaptiv tipning 
xarakterli  belgilariga  tananing  suyak-muskul  sistemasining  miqdori,  balandligi,  qonda 
oqsil,  yog’larning  ko’p  miqdorda  bo’lishi  va  boshqalar  kiradi.  Arktik  adaptiv  tip  uchun 
energiya  almashinuvining  kuchliligi  va  termoregulyatsiyaning  yaxshi  rivojlanganligi  ham 
xarakterlidir. 
Tropik adaptive tip. Issiq van am iqlim, oziq ratsionida hayvon oqsili nisbatan kam 
sharoitda  shakllanadi.  Ekologik  sharoitning  xilma-xilligi  ham  bu  tipning  shakllanishiga 
ta’sir ko’rsatadi. Shuning uchun ham subtropik va tropik viloyatlarda yashovchi aholi irqiy, 
etnik jihatdan xilma-xil guruhlarga kiradi.
Tog’ adaptiv tipining shakllanishida asosiy ahamiyatga ega bo’lgan ekologik omil – 
gipoksiya (havoning tarkibida kislorodning miqdori kamligi hodisasi) hisoblanadi. 
Baland  tog’likda  yashovchi  alohida  uning  qanday  irqqa  kirishidan  qat’iy  nazar 
moddalar almashinuvi jadal, ko’krak qafasi keng, qonda eritrositlar ko’p bo’lishi kuzatiladi. 
Sahro,  yarim  sahro,  cho’l  adaptiv  tipi.  Quyosh  nurlanishi  kuchli,  issiq,  quruq,  o’ta 
continental iqlim sharoitda shakllanadi. Bu tip uchun issiqlik, ko’p ajralishi, ter bezlarining 


yaxshi rivojlanishi, suvning ko’p iste’mol qilinishi xarakterlidir.

Download 1,33 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   249   250   251   252   253   254   255   256   ...   274




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish