1-mavzu: axborotni izlash va ajratib olish faniga kirish texnika fanlari nomzodi, dotsent boynazarov ilhom Maxmudovich

Izlash (qidiruv) shakllari

• 
  To’liq matnli qidiruv
  
• 
  Meta ma’lumotlar (metadata) bo’yicha qidirish
  
• 
  Tasvirlarni qidirish
  

Qidiruv usullari

• 
  Manzilli (Adresli) qidiruv
  
• 
  Semantik qidirish
  
• 
  Hujjatli qidiruv
  
• 
  Faktografik qidiruv
  

Axborotni qidirish fan sifatida

• 
  Axborot qidirish – bu kognitiv psixologiya, informatika, axborot dizayni, lingvistika (tilshunoslik), semiotika va kutubxonashunoslik kabi fanlar kesishmasida turuvchi ilmiy soha hisoblanadi.
  

Axborotni qidirish masalalari

• 
  AQ ning asosiy masalasi – foyalanuvchiga uning axborotga bo’lgan ehtiyojlarini qondirishga yordam berishdan iborat. Asosiy masalalar:
  
  • 
    - Modellashtirish masalasi;
    
  • 
    - Hujjatlarni klassifikatsiyalash;
    
  • 
    - Hujjatlarni filtrlash;
    
  • 
    - Hujjatlarni klasterizatsiyasi;
    
  • 
    - Qidiruv tizimlari arxitekturasi va foydalanuvchi interfesini loyihalash;
    
  • 
    -Axborotlarni ajratib olish, xususiy holda hujjat annotatsiyasi va referatini tayyorlash;
    
  • 
    - So’rov tillari va boshq.
    

Samaradorlikni baholash

• 
  AQT tomonidan topilgan hujjatlar so’rovga qanchalik mos kelishini baholashning ko’plab usullari mavjud. Afsuski, so’rovlarning muvofiqlik darajasi, boshqacha aytganda relevantnosti, sub’ektiv tushuncha hisoblanadi, muvofiqlik darajasi esa so’rov bajarilishi natijalarini baholovchi aniq insonga bog’liq.
  

Aniqlik (precision)

• 
  Bu AQTlari tomonidan topilgan tegishli hujjatlar sonining topilgan hujjatlarning umumiy soniga nisbati sifatida aniqlanadi:
  

•