1-Mavzu. Axborotlarni kompyuter xotirasida tasvirlanishi Reja

8.5. ?: shart amali
.Agar tekshirilayotgan shart nisbatan sodda bo‘lsa, shart 
amalining ―
?:
‖ ko‘rinishini ishlatish mumkin: 
 
?
1
> 
:
2
>; 
SHart amali if shart operatoriga o‘xshash holda ishlaydi: agar 0 
qiymatidan farqli yoki true bo‘lsa, 1
>, aks holda 2
> bajariladi. Odatda ifodalar 
qiymatlari birorta o‘zgaruvchiga o‘zlashtiriladi. Misol tariqasida ikkita butun son 
maksimumini topish masalasini ko‘raylik. 
if (a >= b) max = a; 
else 
max = b; 
Dasturni ―?:‖ operatori yordamida quyidagicha yozish mumkin: 
max = (a >= b) ? a : b; 
#include  
using namespace std; 
int main() 
{int a, b, c; 
cout << "a va b sonlar maksimumini topish."; 
cout << "\na - qiymatini kiriting: "; cin >> a; 
cout << "\nb - qiymatini kiriting: "; cin >> b; 
c = a > b ? a : b; 
cout<< "\nSonlar maksimumi: " << c; 
return 0;} 
Dasturdagi shart operatori qiymat berish operatorining tarkibiga kirgan bo‘lib, a 
o‘zgaruvchining qiymati b o‘zgaruvchining qiymatidan kattaligi tekshiriladi. Agar shart 
rost bo‘lsa, c o‘zgaruvchisiga a o‘zgaruvchi qiymatini, aks holda b o‘zgaruvchining 
qiymatini o‘zlashtiradi va c o‘zgaruvchisining qiymati chop etiladi.
?: operatorining qiymat qaytarish xossasidan foydalangan holda, uni bevosita cout 
ko‘rsatmasiga yozish orqali ham qo‘yilgan masalani echish mumkin: 
#include  
using namespace std; 
int main() 
{ int a, b; 
cout << "a va b sonlar maksimumini topish.";
cout << "\na - qiymatini kiriting: "; cin >> a; 
cout << "\nb - qiymatini kiriting: "; cin >> b; 
cout << "\nSonlar maksimumi: << (a > b) ? a : b; 
return 0;} 
8.6. switch operatori.
SHart operatorining yana bir ko‘rinishi switch tarmoqlanish 
operatori bo‘lib, uning sintaksisi quyidagicha: 

---

57 
switch () 
{ 
case : 
; 
break; 
case : 
;
break; 
. 
. 
. 
case : 
;
break; 
default :
; 
} 
Bu operator quyidagicha amal qiladi: birinchi navbatda qiymati 
hisoblanadi, keyin bu qiymat case kalit so‘zi bilan ajratilgan i
> bilan 
solishtiriladi. Agar ular ustma-ust tushsa, Shu qatordagi ‗:‘ belgisidan boshlab, toki break 
kalit so‘zigacha bo‘lgan i
> bajariladi va boshqaruv tarmoqlanuvchi 
operatordan keyin joylashgan operatorga o‘tadi. Agar birorta ham ifoda
i
> bilan mos kelmasa, qurilmaning default qismidagi n+1
> 
bajariladi. Shuni qayd etish kerakki, qurilmada default kalit so‘zi faqat bir marta uchrashi 
mumkin.
Namuna uchun, char turidagi belgi o‘zgaruvchisi orqali tekshirish jarayoni 
bajarilayotgan quyidagi namuna ko‘rilsin: 
switch (belgi) 
{ 
case 'A': 
cout << "Oradagi masofa 10m"; 
break; 
case 'B': 
cout << "Oradagi masofa 8m"; 
break; 
case 'C': 
cout << "Oradagi masofa 6m"; 
break; 
case 'D': 
cout << "Oradagi masofa 3m"; 
break; 
case 'F': 
cout << "Oradagi masofa 0m"; 
break; 
default: 
cout << "Masofa belgisi noto‘g‘ri kiritilgan."; 

---

58 
} 
Ushbu misolda tekshirish uchun o‘zgaruvchi kelmoqda. O‘zgaruvchining turi belgi 
bo‘lgani uchun har bir qiymat case kalit so‘zidan keyin kelgan belgi bilan solishtirilgan.
Misol uchun, kirish oqimidan ―
Jarayon davom etilsinmi?
‖ so‘roviga foydalanuvchi 
tomonidan javob olinadi. Agar ijobiy javob olinsa, ekranga ―
Jarayon davom etadi!
‖ xabari 
chop etiladi va dastur o‘z ishini tarmoqlanuvchi operatordan keyingi operatorlarni bajarish 
bilan davom ettiradi, aks holda ―
Jarayon tugadi!
‖ javobi beriladi va dastur o‘z ishini 
tugatadi. Bunda, foydalanuvchining 'y' yoki 'Y' javoblari jarayonni davom ettirishni 
bildiradi, boshqa belgilar esa jarayonni tugatishni anglatadi. 
#include  
using namespace std; 
int main() 
{ 
char Javob=' '; 
cout << "Jarayon davom etsinmi? (‗y‘,‘Y‘): "; 
cin >> Javob; 
switch(Javob) 
{ 
case ‗Y‘: 
case ‗y‘: 
cout << ‖Jarayon davom etadi!\n‖; 
break; 
default: 
cout << ‖Jarayon tugadi!\n‖; 
return 0; 
} 
// jarayon 
return 0; 
} 
Umuman olganda, tarmoqlanuvchi operatorda