1-Mavzu. Axborotlarni kompyuter xotirasida tasvirlanishi Reja

int fputs (const char *s, FILE *stream); 
ko`rinishida aniqlangan. Satr oxiridagi yangi satrga o`tish belgisi va terminatorlar oqimga 
chiqarilmaydi. Oqimga chiqarish muvaffaqiyatli bo`lsa, funktsiya nomanfiy son qaytaradi, 
aks holda EOF. 
foef() 
funktsiyasi 
aslida 
makros 
bo`lib, 
fayl 
ustida 
o`qish-yozish 
amallari bajarilayotganda fayl oxiri belgisi uchragan yoki yo`qligini bildiradi. Funktsiya
int feof(FILE *stream); 
prototipiga ega bo`lib u fayl oxiri belgisi uchrasa, noldan farqli 
sonni qaytaradi, boshqa holatlarda 0 qiymatini qaytaradi. 
Quyida keltirilgan misolda faylga yozish va o`qishga amallari ko`rsatilgan. 
#include  
#include  
int main() 
{char s; 
FILE *in,*out; 
if((in=fopen("D:\\USER\\TALABA.TXT","rt"))==NULL) 
{cout<<"Talaba.txt faylini ochilmadi!!\n"; 
return 1;} 
if((out=fopen("D:\\USER\\TALABA.DBL","wt+"))==NULL) 
{cout<<"Talaba.dbl faylini ochilmadi!!\n"; 
return 1;} 
while (!feof(in)) 
{char c=fgetc(in); 
cout<fputc(c,out);} 
fclose(in); 
fclose(out); 
return 0;}
 

---

107 
Programmada «talaba.txt» fayli matn fayli sifatida o`qish uchun ochilgan va u in 
o`zgaruvchisi bilan bog‘langan. Xuddi shunday, «talaba.dbl» matn fayli yozish uchun 
ochilgan va out bilan bog‘langan. Agar fayllarni ochish muvaffaqiyatsiz bo`lsa, mos xabar 
beriladi va programma o`z ishini tugatadi. Keyinchalik, toki in fayli oxiriga etmaguncha, 
undan 
belgilar 
o`qiladi 
va 
ekranga, 
hamda 
out 
fayliga 
chiqariladi. Programma oxirida ikkita fayl ham yopiladi. 
Masala. 
G‘alvirli tartiblash usuli. 
Berilgan x vektorini pufakcha usulida kamaymaydigan qilib tartiblash quyidagicha 
amalga oshiriladi: massivning qo`shni elementlari xk va xk+1 (k=1,..,n-1) solishtiriladi. 
Agar xk>xk+1 bo`lsa, u holda bu elementlar o`zaro o`rin almashadi. SHu yo`l bilan 
birinchi o`tishda eng katta element vektorning oxiriga joylashadi. Keyingi qadamda vektor 
boshidan n-1 o`rindagi elementgacha yuqorida qayd qilingan yo`l bilan qolgan 
elementlarning 
eng 
kattasi 
n-1 
o`ringa 
joylashtiriladi va h.k. 
G‘alvirli tartiblash usuli pufakchali tartiblash usuliga o`xshash, lekin xk va xk+1 
(k=1,2,3,..,n-1) elementlar o`rin almashgandan keyin «g‘alvirdan» o`tkazish amali 
qo`llaniladi: chap tomondagi kichik element imkon qadar chap tomonga tartiblash 
saqlangan holda ko`chiriladi. Bu usul oddiy pufakchali tartiblash usuliga nisbatan tez 
ishlaydi. 
Programma matni: 
#include  
#include  
int * Pufakchali_Tartiblash(int*,int); 
int main() 
{char fnomi[80]; 
printf("Fayl nomini kiriting:"); 
scanf("%s", &fnomi); 
int Ulcham,i=0,* Massiv; 
FILE * f1, *f2; 
if((f1=fopen(fnomi,"rt"))==NULL) 
{printf("Xato:%s fayli ochilmadi!",fnomi); 
return 1;} 
fscanf(f1,"%d",&Ulcham); 
Massiv=(int *)malloc(Ulcham*sizeof(int)); 
while(!feof(f1)) 
fscanf(f1,"%d",&Massiv[i++]); 
fclose(f1); 
Massiv=Pufakchali_Tartiblash(Massiv,Ulcham); 
f2=fopen("natija.txt","wt"); 
fprintf(f2,"%d%c",Ulcham,' '); 

---

108 
for(i=0; ifprintf(f2,"%d%c",Massiv[i],' '); 
fclose(f2); 
return 0;} 
int * Pufakchali_Tartiblash(int M[],int n) 
{int almashdi=1, vaqtincha; 
for(int i=0; i{almashdi=0; 
for(int j=0; jif (M[j]>M[j+1]) 
{almashdi=1; 
vaqtincha=M[j]; 
M[j]=M[j+1]; 
M[j+1]=vaqtincha; 
int k=j; 
if(k) 
while(k && M[k]>M[k-1]) 
{vaqtincha=M[k-1]; 
M[k-1]=M[k]; 
M[k]=vaqtincha; 
k--;}}} 
return M;}
 
Programmada berilganlarni oqimdan o`qish yoki oqimga chiqarishda fayldan 
formatli o`qish - fscanf() va yozish - fprintf() funktsiyalaridan foydalanilgan. Bu 
funktsiyalarning mos ravishda scanf() va printf() funktsiyalaridan farqi - ular berilganlarni 
birinchi argument sifatida beriladigan matn fayldan o`qiydi va yozadi. 
Nomi foydalanuvchi tomonidan kiritiladigan f1 fayldan butun sonlar massivining uzunligi 
va qiymatlari o`qiladi va tartiblangan massiv f2 faylga yoziladi. 
Vektorni tartiblash Pufakchali_Tartiblash() funktsiyasi tomonidan amalga oshiriladi. 
Unga vektor va uning uzunligi kiruvchi parametr bo`ladi va tartiblangan vektor funktsiya 
natijasi sifatida qaytariladi. 
Navbatdagi ikkita funktsiya fayl oqimidan formatlashmagan o`qish-yozishni amalga 
oshirishga mo`ljallangan. 
fread() funktsiyasi quyidagi prototipga ega: