1-мавзу. Axborot va axborot texnologiyalarining asosiy tushunchalari

1-мавзу. Axborot va axborot texnologiyalarining asosiy tushunchalari.
Axborot birligi – axborot hajmini hisoblash uchun xizmat qiladi, va u logarfmik tarzda hisoblanadi
Ko‘p xollarda axborotni o‘lchash kompyuter xotirasiga va raqamli aloqa kanallari orqali uzatiladigan berilganlar hajmiga bog‘liq bo‘ladi.
Birinchi marotaba axborotni o‘lchashga ob’ektiv yondoshuv 1928 yilda injener R.Xartli tomonidan taklif qilingan, keyinchalik bu yondoshuv
amerikalik amerikalik
K.SHennon tomonidan umumlashtirilgan.
Xartli formulasi: I = log2N, bu erda ikkilik sanoq tizimidagi I – axborotlar soni, N – tengimkoniyatli xabarlar to‘plami.
SHennon formulasi: I=-(P1log21/P1+P2log21/P2+…+PNlog21/PN)
Bu erda Pi – i chi xabarning ehtimoli.
K. SHennon tomonidan kiritilgan axborotni o‘lchov birligini ifodalovchi-bit atamasi har bir arifmetik qurilmalarning registrini va yacheyka xotirasini bir jinsli elementlardan iboratliggi va har bir element esa ikki 0 yoki 1 holatdan biri ko‘rinishida bo‘lishini anglatadi.

1-misol. 100 sahifali kitobni 1 ta sahifasi 35 satrdan, har bir satri esa 50 ta belgidan iborat bo‘lsin. Kitobning axborot hajmi aniqlansin.

1-мавзу. Axborot va axborot texnologiyalarining asosiy tushunchalari.
Sahifa 35 x 50 = 1750 bayt axborotga ega. Kitobdagi axborot hajmi: 1750 x 100 = 175000 bayt.
75000 / 1024 = 170,8984 Kbayt.
170,8984 / 1024 = 0,166893 Mbayt.
2-misol. Nosimmetrik bo‘lgan to‘rt qirrali piramidani tashlashda uning bir
tomonini tushish ehtimoli, p1=1/2,
Piramdani tashlashdagi axborotlar
p2=1/4, p3=1/8, p4=1/8 dan iborat bo‘lsin. sonini SHennon formulasi yordamida
aniqlanadi:
I=-(1/2)*log21/2+(1/4)*log21/4+(1/8)*log21/8+(1/8)*log21/8)=1/2+2/4+3/8+3/8=1,75
Simmetrik bo‘lgan to‘rt qirrali piramida uchun bu ko‘rsatkich H=log24=2(bit) ga teng bo‘ladi
Sakkiz bit - 1 baytgan teng. Demak, kompyuter klaviaturasi alfavitini kodlash uchun 256 belgi (28 = 256) etarli bo‘ladi.