1-mavzu: Avtomobil transport harakat tarkibi

34-mavzu: Shinaning vazifasi, tuzilishi va ishlash uslubi
Reja
1. Shinaning vazifasi

2. Shinaning tuzilishi

3. Shinaning ishlash uslubi

 Shinalar g’ildirakning yo’l notekisliklarida qabul qilgan turtkilarni yumshatib va qisman so’ndirib g’ildirakka tushadigan dinamik yuklanishlarni kamaytiradi. SHuningdek, g’ildirakning tayanch yuza bilan ishlashini oshiradi. Shina g’ildirak to’g’iniga kiydirilib va unda havo bosimi tufayli konus sirtiga ponasimon bo’lib yopishib turadigan bortlar vositasida tutib turiladi. Ular kamerali va kamerasiz turlarga bo’linadi.

Kamerali shinalarda havo turadigan bo’shliq zich berkitilgan kamera hosil bo’ladi, kamerasiz shinalarda esa havo bo’shlig’i shina bilan g’ildirak to’g’inida hosil bo’ladi.

Kamerali shina pokrishka 1, kamera 2 va to’g’in tasmasi 3 dan tarkib topgan.

Shinalarning tuzilishi rasmda tasvirlangan. Shinaning asosiy va qimmat qismi pokrishkadir. Uning asosi karkas 3 bo’lib, chetlari o’zak 10 ga ega boltlar 7 va yondor 4 bilan tugallangan. Karkasning ustki qismida yostiqsimon qatlam breker 11 bor. Karkas rezina kord materialdan tayyorlanib, bir necha qatlamdan tashkil topgan. Uning o’zak va bortlari pokrishkani to’g’inga maxkamlash uchun zarur. Kord gazlamasi rezina bilan qoplanga paxta, kapron yoki pishiq tolali iplardan qilingan bo’lib, pakrishkani deyarli puxta va eguluchan qiladi.

Kord iplarini tik yoki yotiq joylanishiga qarab, shinalar dianogalyoki radial kordli bo’ladi. Karkasning utki va yon qismi protektor 1rezinasidan iborat. Protektor shinaning yo’l bilan ilashma xosil qiluvchi sirti bo’lib shinani yo’l qatlami bilan yaxshi ilashishiga ikon beradi va shinani shikastlanishdan muxofaza qiladi. U mustaxkam qalin rezina qatlamidan yasaladi. Protektor shinaning vazifasi, qanday maqsadlarga mo’ljallanganligi va ishlash sharoitiga qarab har xil shakilarda joylashgan tishlardan iborat bo’ladi.

Pokrishkalar ichida po’lat simdan yasalgan va yonma - yon qo’yilgan xalqalar o’tadi. Bunday po’lat xalqalar pokrishkaning bortlarini mustaxkamlaydi va to’g’inga bemalol kiydirish uchun qayishqoq qiladi.

Pokrishkaning yondor sirti 8 rezina qatlamidan iborat bo’lib, uning yonaki devorlarini shikastlanishdan va nam o’tishdan saqlaydi. Bord tasmasi 4 rezina qo’shib to’qilgan to’qimadan ishlangan, upokrishka devorchasini to’g’inga tegib shkastlanish vayeyilishdan saqlaydi. Kamerali shinada pokrishkaning ichki qismiga ventil 6 li kamera 2 joylashtirlgan. Kamera 2 xalqasimon elastik rezina shaklidagi ballondan iborat bo’lib, unig ichiga havo ventil orqali xaydaladi yoki chiqariladi.

Engil avtomobillarda o’rnatiladigan shinalar konstruktsiyasi, o’lchami, ishlatiladigan materiallarning sifatiga ko’ra yuk avtomobillarining shinalaridan farqlanadi. Ular yuqori elastikli karkasga ega bo’lib, balandligi kichik va protektor tishlarining shakli keng yo’sinda ishlangan hamda tashqi va o’tkazish diametri birmuncha kichik. Ko’pinchayengil avtomobil shinalari takomillashgan yo’llarda yurishga mo’ljallangan. Ularda eng yuqori belgilangan bosim 0,2-0,30 MPa (2,0-3,0kgk|sm²) atrofida bo’ladi.