1-mavzu : Yosh va pedagogik psixologiya fanining tadqiqot sohasi va muammolari mavzu opquv maqsadi : Ta’limiy

Opsmirlarning psixik rivojlanishida yangi

xislatlarning paydo boplishi

Opsmirlik davrida, asosan, bilish jarayonlari yuqori darajada rivojlanadi. Bu yillarda opsmirlar uchun hayot davomida kerak bopladigan asosiy shaxsiy va tadbirkorlik xususiyatlari ochiq koprina boshlaydi. Xotira, mexanik xotira darajasidan mantiqiy xotira darajasiga koptariladi. Nutq rivojlangan, xilma-xil va boy tafakkur esa opzining barcha koprinishlari: harakatli, obrazli, mantiqiy darajasida rivojlanadi. Opsmirlarni endi turli amaliyot va aqliy faoliyatlarga oprgatish mumkin. SHuningdek, bu davrda umumiy va maxsus layoqatlar shakllanadi va rivojlanadi.

Opsmirlik davriga juda kopp ziddiyatlar va qarama-qarshiliklar xos. Maktab dasturini opzlashtirish va boshqa ishlar bilan bogpliq turli masalalarni echishda kopzga tashlanadigan opsmirlarning intellektual rivojlanganligi kattalarni ular bilan birga jiddiy muammolar bopyicha fikrlashga undaydi, opsmirlarning opzlari ham bunga harakat qiladilar. Boshqa tomondan esa ayniqsa, kelajak kasb, xulq-atvor etikasi, opz majburiyatlariga mashullik kabi muammolar muhokamasida infantillik (Yosh bolalarga xos jismoniy va psixologik holat)ni kuzatish mumkin.

5-6 sinf opquvchilariga sinfdagi opzi egallagan mavqeiga katta ehtibor berish xususiyati xos. Ayniqsa, 6 sinfdan boshlab, opquvchilar opz tashqi koprinishlariga, SHuningdek qarama-qarshi jinsdagi bolalar va ular bilan opzaro munosabatlariga ehtibor bera boshlaydilar.

7-sinf opquvchilarida esa opz layoqatlarini rivojlantirishga xos qiziqish yuzaga keladi. 8-sinf opquvchilari esa mustaqillik, opziga xoslik, dopstlik va oprtoqlik bilan bogpliq bopladigan shaxsiy xislatlarni yuqori baholashadi. Opsmirlarning ana shu ketma-ket yuzaga keladigan qiziqishlariga asoslangan holda faol ravishda irodaviy ishbilarmonlik va boshqa foydali sifatlarni rivojlantirishi mumkin.

Opsmirlik davrida opquv fanlarini turli opqituvchilar opqitishlari bilan kattalar shaxsi va faoliyatini baholashning yangi mezonlari ham shakllana boshlaydi. Opsmirlik asosan, bilimli, talabchan, haqqoniy, opquv materialini qiziqarli va tushunarli yopl bilan etkaza oladigan, opquvchilarni ajratmaydigan, opqituvchilarni kopproq hurmat qiladilar va yaxshi kopradilar. Ular opqituvchi bilan munosabatlariga ham katta zhtibor beradilar.

10-15 Yoshli bolalarning faoliyat motivlarida ham opzgarishlar amalga oshadi. Ilk opsmirlik davrida koppchilik opsmirlar opzlariga salbiy shaxsiy xarakteristika beradilar. Katta boplgan sari opsmirning opz-opziga bergan bahosi differensial xarakter (xulq-atvoriga, ijtimoiy vaziyatlarda opzini tutishga va ayrim xatti-harakatlari)da namoyon bopla boshlaydi.

Opsmirlik Yoshidagi opquvchilarning emotsional xususiyatlari

Opsmirlik Yoshida, taxminan 13—14 Yoshlarda, bolalarni emotsional kechinmalarida katta opzgarishlar boshlanadi. SHu Yoshdagi bolalarda tahlim tahsiri ostida abstrakt-mantikiy va tanqidiy tafakkur ancha opsadi. Opsmirlar dunyokarashqarashlari bilan bogpliq boplgan masalalar bilan qiziqa boshlaydilar, ularning kamalak va kamolot tashkilotlarida ishtirok qilishlari bunday qiziqishlarning opsishiga kopp jixatdan yordam beradi. Mana shularning hammasi xilma-xil intellektual va axloqiy hislarni opsishi uchun manba boplib qoladi. Opsmirlarda xayol kuchli ravishda opsadi. Hislarning opzi xayolning opsishiga yordam beradi. va xayolning opzi ham xilma-xil chuqur emotsional kechinmalarning manbai boplib qoladi. Kelajak topgprisidagi orzular, qaxramonlik, romantika- shularning hammasi emotsional kechinmalarning manbaidir. Bu Yoshda opz-opziga baho berish hissi kuchli ravishda opsadi.

Opsmir Yoshidagi bolalarning aloqa doirasining kengayishi va ularda ijtimoiy-siyosiy masalalarga qiziqish opsishi tufayli axloqiy hislar opsmirlarhayotida katta oprin oladigan boplib qoladi , ularda vatanparvarlik hissi yorqin namoyon bopladi. SHu Yoshda organizmda fiziologik opzgarishlar sodir boplishi sababli emotsional qopzgpalishlarning xarakterida ham opzgarish ropy beradi. Hislar kuchli ravishda namoyon boplaveradi, lekin koppincha bu hislar barqaror boplmaydi. Boshqa Yoshdagi bolalarga qaraganda opsmirlarda injiqlik va arazlash kopp bopladi.