1-машғулот талабаларни мактабда олган билимларини аниқлаш учун тест синовини ўтказиш

4-мисол. m₁=500кг массали козикоёк қокувчи болғанинг ургичи m₂=100 кг массали козикоёкка v₁ = 4 м/с тезлик билан тушади. 1) Ургичминг урилиш пайтидаги кинетик энергияси T₁;2) козикоёқни тупрокка киритиш учун сарфланган энергия Т₂ 3) Кинетик энергиянинг тизимнннг ички энергиясига ўтган қисми T; 4) ургичнинг қозик оёкка урилишининг ФИК η аниқлансин.
Ургичнинг козикоёкка урилишини ноқайишкоқ деб каралсин.
Ечиш: 1. Ургичнинг козикоёкқа урилиш пайтидаги кинетик энергиясини T = m₁v₁²/2 формулага биноан топамиз. m₁ ва v₂ ларнинг кийматларини қўйиб ҳисобласак,
Т₁=(500·4²)/2Ж =4000Ж = 4кЖ.
2. Қозикни тупрокқа кирнтишга сарфланган энергияни топиш учун ургич—козикоёк тизимининг бевосита зарбадан кейинги тезлигини топамиз. Бунинг учун нокайишкоқ урилиш ҳолида куйидаги кўринишга эга бўладнган импульснинг сақланиш конунидан фойдаланамиз: m₁v₁+m₂v₂ = (m₁+m₂)u,
бу ерда v₂- ургичнинг зарбадан олдинги тезлиги u ургич ва қозиқёвқнинг бевосита зарбадан кейинги тезлиги. Қозиқаёқ зарбигача харакатсиз турганлиги учун v₂=0. Урилиш ноқайишқоқ бўлганлиги туфайли ургич ва қозиқаёқ урилишдан кейин бир бутун тизим сифатида, яьни бирхил тезлик билан харакатланади.

1. 
   формуладан бу тезликни топамиз:
   

Тупроқнинг қаршилиги натижасида ургич ва қозиқаёқнинг урилишдан кейинги тезлиги тезда сўнади. Ургич- қозиқаёқ тизиминингкинетик энергияси эса қозиқаёқни тупроққа киритишга сарфланади. Бу энергияни формулага асосан топамиз. Тезлик u ни (2) ифода билан алмаштирамиз:
ёки T₁=m₁v₁²/2 эканлигини хисобга олсак,
(3)
m₁ , m₂ ва Т₁ ларнинг кийматларини (3) тенгламага кўйиб, ҳисоблашларни ўтказсак,
T₂=[500/(5004-100)]·4.10³ Ж = 3,33·10³ Ж=3,33 кЖ
3. Ургичнинг зарбагача бўлган энергияси Т₁; Т₂ — қозикоёқни тупроққа киритиш учун сарфланган энергия. Демак, энергиянинг козиқоёкнинг нокайишкок деформаиияланиши натижасида ички энергияга айланган кисми
T = T₁ - T₂.
Бу ифодага Т₁ ва Т₂ ларнинг қийматларини қўйсак,
Т = 0,67 кЖ.
4. Қозикоёк қоқадиган болға козикоёкни тупрокка киритишга хизмат килади; демак Тч энергияни фойдали энергия деб х,нсоблаш мумкин. Ургичнинг козиқоёқка урилишининг ФИК козиқоёкни тупрокка киритиш учун сарфланган Т₂ энергиянинг сарфланган тўла энергия Т₂ га нисбати каби ифодаланади:

(3) формуладаги Т₂ ни охирги ифодага кўйиб, куйидагини оламиз

m₁ ва m₂ ларнинг кийматларини кўйиб ҳисобласак,