1-Masala. Buxgalteriya balansini tuzish

Masalalar va misollar
Tovar-moddiy zahiralarni baholashning tavsiya qilingan usullaridan tanlangan usul hisob siyosatida aks ettirilishi lozim.

№	Xo‘jalik muomalalarining mazmuni	Summasi, so‘m	Schyotlar bog‘lanishi
			Dt	Kt
1	Materiallar (yoqilg‘i) xo‘jalik ichida bir javobgar shaxsdan ikkinchisiga o‘tkazildi	400 000
2	Mol etkazib beruvchilardan sotib olingan materiallar (ehtiyot qism) kirim qilindi	900 000
3	Asosiy ishlab chiqarishdan mate-riallar (urug‘lik) omborga kirim qilindi	120 000
4	Tekinga olingan materiallar (ehtiyot qismlar) kirim qilindi	50 000
5	Tayyor mahsulotlar urug‘lik tarkibiga o‘tkazildi	150 000
6	Asosiy vositalarni tugatishdan materiallar (ehtiyot qismlar) olindi	20 000
7	Sotib olingan materiallar (qurilish materillari) kirim qilindi (jismoniy shaxslardan)	120 000
8	Ta’sischilar ulush sifatida materiallar (xo‘jalik inventarlari) qo‘shdi	200 000
9	Materiallar inventarizatsiyasi vaqtida aniqlangan oshiqcha mate-riallar (idishlar) kirimga olindi	40 000
10	Yaroqsizligi(nuqsoni) aniqlangan materiallar (idishlar) mol etkazib beruvchilarga qaytarildi	90 000
11	Qurilish materiallari tugallan-magan qurilishga berildi	70 000
12	Materiallar ishlab chiqarishga sarflandi: -asosiy ishlab chiqarishga (urug‘lik) -yordamchi ishlab chiqarishga (ehtiyot qism) -umumishlab chiqarishga (qurilish materiallari) -davr xarajatlariga (yoqilg‘i)	90 000 65 000 25 000 45 000
13	Xizmat ko‘rsatuvchi xo‘jaliklarga inventarlar berildi	35 000
14	Xom-ashyo va materiallar sotishga jo‘natildi	60 000
15	Materiallar (ehtiyot qism) boshqa korxonalarga qimmatli qog‘ozlar hisobiga berildi	55 000
16	Materiallar (yoqilg‘i) asosiy vositalarni tugatishda ishlatildi	20 000
17	Inventarizatsiya paytida mate-riallar (inventarlar) kamomadi aniqlandi	10 000
18	Mahsulotlarni sotish uchun idishlar berildi	35 000

13-Masala

Masala;
Korxona 1000 kg moyli bo‘yoq sotib oladi. Materiallar hisobi haqiqiy tannarxi bo‘yicha yuritiladi. Etkazib beruvchining hisob-kitob hujjatlariga ko‘ra 1 kg bo‘yoqning narxi 2160 so‘mni tashkil qiladi, shu jumladan QQS - 360 so‘m.
Qo‘shimcha ma’lumot:
Sotib olingan materiallarning haqiqiy tannarxini shakllantirish.
Tovar-moddiy zahiralarining tannarxini shakllantirish va ularni baholash tartibini tartibga soluvchi asosiy me’yoriy hujjatlar bo‘lib O‘zRning 30.08.1996 y.dagi 279-I-son»Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida»gi Qonuni, O‘zR VMning 05.02.1999 y.dagi 54-son qarori bilan tasdiqlangan Xarajatlar tarkibi to‘g‘risidagi Nizom va O‘zR AV tomonidan 17.07.2006 y.da 1595-son bilan ro‘yxatga olingan 4-son BHMS»Tovar-moddiy zahiralar» hisoblanadi.
Sotib olingan bo‘yoqning haqiqiy tannarxi 1800 ming so‘mni tashkil qiladi (1000 x 1800 so‘m).

T/r	Xo‘jalik operatsiyalarining mazmuni	Summa, ming so‘mda	Schyotlar bog‘lanishi
			Debet	Kredit
1.	Moyli bo‘yoq kirim qilindi (1800 x 1000)
2.	Etkazib beruvchining hisobvaraq-fakturasi bo‘yicha bo‘yoq bo‘yicha QQS hisobga olishga qabul qilinadi (360 x 1000)
3.	Etkazib beruvchiga bo‘yoq qiymati to‘landi

Topshiriqlar:
1. Tovar-moddiy zahiralarining tannarxini shakllantirish va ularni baholash tartibini aniqlang?
3. Tovar-moddiy zahiralari tannarxiga barcha sotib olish xarajatlarini olib borish tartibini izohlang va tegishli buxgalteriya o‘tkazmalarini bering?
4. Tovar-moddiy zahiralari tannarxiga manziliga etkazib berish xarajatlarini olib borish tartibini izohlang va tegishli buxgalteriya o‘tkazmalarini bering?
5. QQS to‘lovchilari hisoblanmagan korxonalar tomonidan etkazib beruvchi va vositachi tashkilotga to‘langan qo‘shilgan qiymat solig‘i summalarini bo‘yoq tannarxiga qo‘shish tartibini izohlang va tegishli buxgalteriya o‘tkazmalarini bering?

14-Masala

Foydalanilayotgan asosiy vosita boshqa subektdan sotib olindi:
- Balans qiymati – 6 000 000 so’m
- Eskirish summasi – 2 400 000 so’m
- Shartnoma bahosi – 4 100 000 so’m
Talab qilinadi:

1. 
   Ushbu summalarni tegishli schyotlarda qayd qiling.
   
2. 
   Subekt bilan hisoblashishni amalga oshirin
   
3. 
   Obektni asosiy vositaga qabul qiling.
   

15-Masala

Tuzilgan kontraktga muvofiq asosiy vosita sotib olindi.
- Kontrakt bahosi – 5 000 000 so’m
- Olib kelish sarfi - 140 000 so’m
- O’rnatish sarfi – 80 000 so’m
- Sinab ko’rish sarfi – 40 000 so’m
Talab qilinadi:

1. 
   Asosiy vosita balans qiymati aniqlansin.
   
2. 
   Qabul qilish dalolatnomasi tuzilsin.
   
3. 
   Harajatlar tegishli schyotlarda qayd qilinsin.
   
4. 
   Obekt asosiy vositalarga qabul qilinsin.
   

16-Masala
Kompaniya o’zining mustaqil balansga ajratilgan bo’linmasiga patentini sotdi:
- boshlang’ich bahosi - 500000
- eskirish summasi - 180000
- qoldiq qiymati - 320000
- QQS - ----
- Kelishilgan baho - 440000 s.
Talab qilinadi:
QQS summasi aniqlansin.
Ushbu muomalalar tegishli schyotlarda qayd qilinsin.
Muomala bo’yicha moliyaviy natija aniqlansin
17-Masala
Kompaniya o’ziga tegishli kompyuter dasturini boshqa firmaga sotdi:
- boshlang’ich qiymati - 350000
- qoplanmagan QQS - 40000
- eskirish summasi - 60000
- QQS - ----
- Shartnoma bahosi - 360000 s.
Talab qilinadi:
1. QQS summasi aniqlansin.
2. Ushbu muomalalar tegishli schyotlarda qayd qilinsin.
3. Muomala bo’yicha moliyaviy natija aniqlansin.

18-Masala