1-ma’ruza: xo‘jalik hisobining mohiyati, boshqaruv tizimidagi ahamiyati va buxgalteriya hisobining umumiy tavsifi reja

11-ma’ruza: BUXGALTERIYA HISOBINING HISOB REGISTRLARI


Reja:
1. Hisob registrlari, ularning turlari va shakllari.
2.Hisob registrlaridagi xato yozuvlarni tuzatish usullari.


Tayanch iboralar:
Hisob registrlari, sintetik hisob registrlari, analitik hisob registrlari, bosh daftar, buxgalteriya daftarlari, kartochkalar, alohida varaqlar, korrektura usuli, qo’shimcha yozuv usuli, qizil storno usuli,.


1. Hisob registrlari, ularning turlari va shakllari.
“Buxgalteriya hisobi to’g’risida”gi Qonunning 15-moddasi “Buxgalteriya hisobi registrlari”ga muvofiq “Buxgalteriya hisobi registrlari ikki yoqlama yozuv usuliga muvofiq yuritiladigan jurnallar, qaydnomalar, kitoblar va tasdiqlangan blankalardan (shakllardan) iboratdir.
Buxgalteriya hisobi registrlari texnika vositalaridan, axborot tizimlaridan va axborot texnologiyalaridan foydalanilgan holda elektron hujjat tarzida yaratilishi, ishlov berilishi va saqlanishi mumkin.
Buxgalteriya hisobi registrlarida boshlang’ich hisob hujjatlaridagi ma’lumotlar tizimlashtirilishi va to’planishi kerak.
Buxgalteriya hisobi registrining majburiy rekvizitlari quyidagilardan iborat:
registrning nomi;
buxgalteriya hisobi subyektining nomi;
registrni yuritish boshlangan hamda tugallangan sana va (yoki) registr tuzilgan davr;
xo’jalik operasiyalarining xronologik va (yoki) tizimli guruhlanishi;
xo’jalik operasiyalarining o’lchov birligi ko’rsatilgan holda puldagi o’lchov miqdori;
registrni yuritish uchun mas’ul bo’lgan shaxslarning lavozimlari, familiyalari hamda ismi va otasi ismining bosh harflari ko’rsatilgan holdagi imzolari yoki ushbu shaxslarni identifikasiya qilish uchun zarur bo’lgan boshqa rekvizitlar.
Buxgalteriya hisobi registrlariga tasdiqlanmagan tuzatishlar kiritilishiga yo’l qo’yilmaydi”.
Hisob registrlari deb boshlang‘ich va yig‘ma hujjatlarda aks ettirilgan xo‘jalik muomalalarini joriy tartibda yozib borish uchun moslashtirilgan, ya’ni korxona aktivlari, passivlari va xo‘jalik jarayonlari to‘g‘risidagi ma’lumotlarning iqtisodiy guruhlanishiga mos tuzilgan maxsus shakldagi jadvallarga aytiladi.
Hisob registrlari buxgalteriya hisobini yuritishning muhim vositasi bo‘lib hisoblanadi. Ularda xo‘jalik mablag‘lari va mablag‘larning manbalarining harakati to‘g‘risidagi barcha ma’lumotlar sintetik va analitik hisob schotlari bo‘yicha guruhlanadi va tizimlashtiriladi.
Hisob registrlari ma’lumotlari asosida korxonaning ichida va yuqori tashkilotlarining korxona faoliyatini nazorat va rahbarlik qilish uchun hisobotlar tuziladi.
Hisob registrlaridan olingan ma’lumotlar korxona va uning bo‘linmalariga rahbarlik va nazorat qilish hamda iqtisodiy tahlil qilishda foydalaniladi.
Xo‘jalik muomalalarini hisob registrlariga yozish hisobda qayd qilish deyiladi.

Hisob registrlarining mazmuni va ularni grafalash xo‘jalik muomalalarining xususiyati hamda ularni hisobga olish tartibiga bog‘liq.

Buxgalteriya hisobi registrlari tashqi ko‘rinishlariga ko‘ra buxgalteriya daftarlari, kartochkalari, alohida varaqalarga va mashinogrammalarga bo‘linadi