1-ma’ruza. Xalq hunarmandchiligi san’ati haqida umumiy ma’lumot

Yo‘rma choki – ilmoqli bigiz yoki igna bilan matoning o‘ng tomonida halqalar zanjiri hosil qilib tikiladi. Ignaga o‘tkazilgan ipak ip yordamida halqa hosil qilinib, matoning sirtida chap qo‘l bilan ushlab turiladi. Sanchilib chiqqan igna esa halqa hosil qilinadi (11-rasm). Yo‘rma choklari bilan yirik kashtalarning hoshiyalari, gul va barglarning asosiy shoxga ulanadigan bandlar tikiladi.
Bigiz yordamida yo‘rmado‘zi uslubida kashta tikishda ip doimo buyumning ostida turadi, bigiz bilan gazlama teshib o’tiladi, gazlama ostida bigiz ilmog‘iga chap qo‘l bilan ip ildirib turiladi va o‘ng qo‘l bilan uni tortib olib, choklar zanjirini hosil qilinadi.
Ilma chokining ikki turi mavjud: bir taraflama va ikki taraflama ilma choklar. Bir taraflama ilma choklar gorizontal yo‘nalishda chapdan o‘ngga yoki yuqoridan pastga tomon tikiladi. Ikki taraflama ilma chokning ham ikki xil usuli bor: birinchi turi bir tomoni chapdan o‘ngga halqa qilib tikib chiqilgan, qolgan tomonida ham shu tarzda halqa hosil bo‘ladi
Kanda xayol chokida ip to‘shama tik yoki yotiq bo‘ladi. Bu chokning ikki xili mavjud. Bir xilida to‘shama ip ustidan chatiladigan chok qiyalatib ustma-ust tushadi, kashta tayyor bo‘lganda novdadan to‘qilgan savatga o‘xshab ko‘rinadi. Ikkinchi xilida kashtado‘z birinchi qatorni oldingi kashta xili tarzida tikib chiqqach, ikkinchi qatorni tikayotganda oldingi qator ostki qismidan o‘tkazib tikiladi, shunday qilib, choklar to‘shami ip ustiga diagonal yo‘nalishdagi ilon izi chiziqlar hosil qilib tushadi
“Iroqisimon” chok ikki qator qilib chapdan o‘ngga tomon tikiladi. Tikish ostki qatordan boshlanadi. Ignani yuqoriga yo‘naltirib, o‘ngga og‘dirib qaviq tushiriladi. Yuqori qatorda ignaga gazlama shunday ilib olinadiki, bunda ignaning gazlamadan chiqish joyi ostki qatorda igna chanchilib kirgan joy bilan bir chiziqda bo‘lishi lozim. Pastga tushadigan qaviq ham yuqoriga chiqqandagidek og‘ib, igna yana yuqori qatordagidek gazlama ipidan ilib o‘tadi.