1-ma’ruza: Til ijtimoiy, doim o’zgarib, rivojlanib turuvchi hodisadir. Reja

Tilshunoslik va matematik fanlar. 
Hozirgi paytda matematika fani 
aralashmagan fan bo‘lmasa kerak. Oddiy arifmetik amallardan tortib, murakkab 
matematik formulalar ham barcha fanlardagi hisob-kitoblarda qo‘llanadi. 
Tilshunoslikda 
”
Bir
 bosh bo‘lakli va 
ikki
 bosh bo‘lakli gaplar”
degan nomlarning 
mavjudligi oddiy arifmetik sonlarning qo‘llanishiga misol bo‘ladi. Endi quyidagi 
parchaga e’tibor qiling: 
”Vaholanki eng tor tovushni 0 raqami bilan, eng keng 
tovushni 1 raqami bilan belgilasak, tovushlarning bu jihatdan farqi quyidagicha 
bo‘ladi: i – u – o – e – â – a 
0 – 0,2 – 0,3 – 0,8 – 0,9 - 1” 

---

Bu parchada ishlatilgan ifodalar nisbatan murakkabroq formulalarga misol bo‘la 
oladi.
Tilshunoslik va texnik fanlar. 
Tilshunoslik va
 
texnik fanlardan hisoblangan
 
kibernetikaning
o‘zaro bog‘liqligi shundaki, kibernetikaning mahsuli bo‘lmish 
EHM ham insonga o‘xshab axborot qabul qilib, uni uzatish vazifasini bajaradi. 
EHM yaratilishi uchun inson organizmi asos bo‘lib xizmat qilgan. EHMning paydo 
bo‘lishi avtomatik tarjimaning yuzaga kelishiga sababchi bo‘ldi.
Tilshunoslik fanining turlari. 
Tilshunoslik ikkita xususiyatiga ko‘ra turlarga 
bo‘linadi:
1. O‘rganish obyektining hajmiga ko‘ra: 
 
a) xususiy tilshunoslik
alohida olingan tilning tovush tizimi, lug‘at boyligi 
va grammatik qurilishini o‘rganadi, shu sababli bunday tilshunoslik “o‘zbek 
tilshunosligi”, “rus tilshunosligi” kabi nomlar bilan ataladi.
 
b) umumiy tilshunoslik 
yer yuzida mavjud bo‘lgan barcha tillarning
 
umumiy 
xususiyatlarini, kelib chiqishini, dunyo tillarning tasiflanishini o‘rganadi. U o‘z 
tadqiqotlarida xususiy tilshunoslik yutuqlaridan unumli foydalanadi.