1-maruza: son. Sonning grammatik ma`nosi morfologik belgilari, sintaktik vazifasi. (2 soat)

1.Sanoq sonlar.

2.Miqdor sonlar.

3.Dona sonlar.

4.Taqsim sonlar.

5.Chama sonlar.

6.Jamlovchi sonlar.

7.Kasr sonlar.

8.Tartib sonlar.

9.Sonlarning tuzilishiga

10.Ko‘ra turlari.

11.Sonlarning sintaktik vazifasi.

Barcha tillardagi kabi o‘zbek tilida ham son shaxs, narsa, voqea-hodisalarning son-sanog‘ini, miqdorini, joylashish tartibini bildiradi. Sonlarni ma’nosi va grammatik xususiyatlariga ko‘ra, ikki turga bo‘lish mumkin.

1. Sanoq sonlar. 2. Tartib sonlar.

Sanoq sonlar ham o‘z navbatida bir necha turga bo‘linadi.

1.Miqdor sonlar. Ular bir turdagi narsalarning umumiy miqdorini anglatadi, ularning maxsus qo‘shimchasi yo‘q. O‘zbek tilida miqdor sonlar quyidagilar: bir, ikki, uch, to‘rt, besh, olti, yetti, sakkiz, to‘qqiz, o‘n, yigirma, o‘ttiz, qirq, ellik, oltmish, yetmish, sakson, to‘qson, yuz„ ming. Bundan katta sonlar million, milliard, trillion kabi baynalmilal sonlardir.

2.Dona sonlar narsalarning yakkalab, donalab sanaladigan umumiy miqdorini bildiradi. Miqdor sonlarga -ta qo‘shimchasini qo‘shish bilan hosil bo‘ladi: yuzta qo‘y, mingta daraxt, o‘n mingta daftar kabi.

Dona sonlar ko‘p hollarda hisob so‘zlar bilan ham qo‘llanadi. Bunday holda -ta qo‘shimchasi o‘rnida hisob so‘z keladi. Quyidagilar nutqda hisob so‘z vazifasini bajarishi mumkin: dona, nafar, bosh, tup, nusxa, juft, bet, pud, metr, so‘m, kilo, daqiqa, soniya, gektar, bog‘ va hokazo.