1-маъруза. Соҳанинг технологик ўлчашлари ва асбоблари фанинг тарихи ва ривожланиш тенденциялари

1-маъруза. Соҳанинг технологик ўлчашлари ва асбоблари фанинг тарихи ва ривожланиш тенденциялари.

Режа:

1. Соҳанинг технологик ўлчашлари ва асбоблари фанининг мақсад ва вазифалари.

2. Технологик ўлчашларнинг ривожланиш босқичлари ва унинг илмий-техникавий тараққиётга таъсири.

3. Метрик тизимни жорий этилиши.


Таянч сўзлар: технологик ўлчашлар, ўлчаш, антропометрик ўлчаш бирликлари, сифат масаласи, ўлчов хоссалари, метрик тизимнинг жорий этилиши.

1. Соҳанинг технологик ўлчашлари ва асбоблари фанининг мақсад ва вазифалари.

Соҳанинг технологик ўлчашлари ва асбоблари фан сифатида ўлчашлар, уларга боғлиқ ва тегишли бўлган қатор масалаларни ўз доирасига олади. Технологик ўлчашлар аслида юнончадан олинган бўлиб, ўлчаш, ўлчам, нутқ, мантиқ, илм ёки фан маъноларини билдиради. Умумий тушунчасини оладиган бўлсак, технологик ўлчашлар - ўлчашлар ҳақидаги фан.
Инсон ақл-идроки, заковати билан ўрганаётган, шакллантираётган ҳамда ривожлантирган қайси фанни, унинг йўналишини олмайлик, албатта ўлчашларга, уларнинг турли усулларига, ўзаро боғланишларига дуч келамиз. Бу ўлчаш усуллари ва воситалари ёрдамида уларнинг бирлилигини, ягона ўлчашни талаб этилган аниқликда таъминлаш технологик ўлчашлар фани орқалигина амалга оширилади. Шу сабабдан ҳозирдаги қайси бир фан, илмий йўналиш, у ҳоҳ табиий, ҳоҳ ижтимоий бўлмасин, албатта у ёки бу даражада технологик ўлчашлар билан боғлиқ. Инсон қўли етган,фаолияти доирасига кирган аммо ўлчашлар ва уларнинг воситалари ёрдамисиз ўрганилган, изланган ҳамда кўзланган мақсадларга эришиш мумкин бўлган бирорта йўналиш йўқ. Шунинг учун ҳам технологик ўлчашлар асосларини билиш, уни ўз мутахассислиги доирасида тушуниш ва амалий қўллаш техника ва технология сохаларидаги бакалавриат йўналишлари битирувчилари учун муҳим омиллардан бири бўлиб ҳисобланади.
Технологик ўлчашлар фани техника, менежмент ва маркетинг соҳалари йўналишларида бакалаврлар ва мухандислар тайёрлашда ўтилиши лозим бўлган фанлардан ҳисобланади. Олий таълим андозасидан келиб чиқиб, ушбу фан талабаларда технологик ўлчашлар асослари бўйича зарур ва етарли бўлган асосий тушунчаларни шакллантиради.
Технологик ўлчашлар асослари фанини ўрганишдан мақсад: талабаларда халқ хўжалигининг техника-технология, менежмент ва маркетинг соҳаларидаги ишлаб-чиқариш, савдо, назорат ва истеъмол билан боғлиқ бўлган турли метрологик масалалар билан шуғулланиш борасида етарли билим ва малакаларни ҳосил қилиш. Асосий вазифалар эса талабаларни узлуксиз таълим тизимида технологик ўлчашлар асослари бўйича тайёрлашдан келиб чиқади. Бунда махсус фанлар доирасида ривожланувчи ва чуқурлашувчи технологик ўлчашлар, квалиметрия, сифатни ўлчаш бўйича фундаментал маълумотлар ўрганилади.
Сифат масаласи ҳар бир ишда, у қандай иш бўлишидан қатъий назар, унинг асосий баҳолаш критерияси (кўрсаткичи) бўлиши керак. Агарда ҳар бир инсон ўз ишига юқори маъсулият билан қараб асосий баҳолаш критериясига муносиб равишда иш кўрса ҳаётимиз кундан – кунга яхшиланиб бориши турган гап, бу эса бутун мамлакат бўйлаб сифат масаласини юқори даражага кўтаради. Қуйида сифатнинг виртуал схемаси (чизмаси) келтирилган.