1-ma’ruza. Sintetik suyuqlik yoqilg‘isini ishlab chiqarish texnologiyasi

5.3. Dimetil efirini ishlab chiqarishda MAK (metanni adiabatik konversiyasi) usulida sintez-gazni olish
Metanolni olish uchun sintez-gazni ishlab chiqarishda, keyin esa TKAdan chiqqan texnologik gaz dimetileferli tozalashdan о‘tkazilmaydi, issiqlik utilizatsiyasidan gaz chiqqandan keyin QSQA apparatiga yо‘naltiriladi va sintez-gazni vodorod oqimiga ajratish uchun va sintez-gazning asosiy oqimi uni tarkibini korreksiya qilish maqsadida (H₂:(CO+CO₂)) yо‘naltiriladi hamda sintez optimallashtirish va texnologik oqimni qizdirish uchun vodorodni yoqilg‘i sifatida TKA yordamida ajratiladi.

Fisher-Tropsh texnologiyasi bо‘yicha metanoldan sintetik yoqilg‘ini ishlab chiqarish bо‘yicha Statoil (Norvegiya) firmasi Janubiy Afrika Respublikasida (Mossel Bay, 2003 yilda) FT sintez texnologiyasi asosida о‘zining xususiy kо‘p tarmoqli qurilmasini yaratgan. Statoil (Norvegiya) firmasi Lurgi va Borealis kompaniyalari bilan metanol bozorini kengaytirish bо‘yicha propilendan metanolni konversiya qilish bо‘yicha hamkorlik shartnomalarini yо‘lga qо‘ygan. Zavodda ishlab chiqarish jarayonida olingan natijalar bu texnologiyaning muvaffaqiyatli ekanligi tо‘g‘risidagi ma’lumotlarni tasdiqlagan: metanolni 94% li konversiyasida propilenning chiqishi 68% ni tashkil qiladi, Lurgi ishlanmasi bо‘yicha seolitli katalizatorda ishlash sikli 600 soatdan yuqori. 500 ming tonna/yil propilenni ishlab chiqarish uchun 1,667 mln.t metanol mahsuloti talab qilinadi, qisman DME va suvni reaktorda adiabatik konversiyasi amalga oshiriladi. Bu texnologiya quyidagi afzalliklarga egadir:

1. Olingan har xil turdagi eng sо‘nggi mahsulotlarga о‘tishda yuqori egiluvchanlik va samaradorlikka (vodorod, metanol, DME, DMM, polietilen, polipropilen, sintetik yoqilg‘i, benzin) erishiladi.

2. Asosiy texnologiya uchun tabiiy gaz kam sarflanadi.

3. Asosiy jihozlarga sarflanadigan metall hajmining kamligi.

4. Katalizatorlarni almashtirish va orqaga qaytishining soddaligi uning samaradorligini ta’minlaydi.

5. Ishlab chiqarishda kislorodga bо‘lgan talabning mavjud emasligi.

6. Ikkilamchi resurslarni ichki utilizatsiya qilish darajasining yuqoriligi.

Ishlangan texnologiya asosida sintez-gazni ishlab chiqarish uchun asosiy tugun sifatida yuqori energiya kuchlanishiga ega bо‘lgan termik konversiya agregati xizmat qiladi, issiqlik almashtiruvchi jihozlarning samarali zamonaviy texnik yechimlarni yaratish va birinchi navbatda mikrokanalli texnologiyani ta’minlaydi.