|
6.3-jadval
Utilizatsiya gazining tarkibi
-
Uglevodorodning nomi
|
PDK, mg/m3
|
Xavf
lilik sinfi
|
О‘rna
tilgan kvota
|
PDKning maksimal konsentra
siyasi
|
Kvotaga mos о‘rnatil
gan
|
Tashlan
ma
dagi ulushi,%
|
Jami atmosfera
ga chiqarilish miqdori
|
Azot oksidi
|
0,600
|
3
|
0,330
|
0,30
|
+
|
48,940
|
1272,5
|
Azot ikki oksidi
|
0,0832
|
2
|
0,250
|
0,24
|
+
|
12,234
|
318,1
|
Uglerod oksidi
|
5,000
|
4
|
0,500
|
0,03
|
+
|
38,822
|
1009,5
|
Oltingugurt ikki oksidi
|
0,500
|
3
|
0,330
|
0,01
|
+
|
0,004
|
0,08
|
Jami
|
|
|
|
|
|
100,00
|
2600,18
|
Dastlabki, yо‘ldosh neft gazining Ph=5,0 MPa.gacha siqilgandan va kondensatning tarkibidagi asosiy uglevodorodlar va suv ajratib olingandan keyin tabiiy gaz kо‘rinishida gazni tayyorlash blokiga kirib kelada va u yerda mexanik aralashmalar, CO2 aralashmasidan tozalanadi va quritiladi. Tayyorlash blokidan quritilgan gaz (suv bug‘lari bilan tо‘yintirilgan shudring nuqtasiga mos keluvchi, manfiy 700S) va CO2 ning aralashmasidan tozalangan gaz past haroratli suyultirish blokiga yо‘naltiriladi. Past haroratli blokda drossel siklida aralashtirilgan xladagent (covuq tizimda) bazali sirkulyatsiyada yо‘ldosh gaz suyultiriladi. Suyultirilgan gazning tarkibida azot, metan, etan, propan va butan aralash gazlar aniq proporsiyada bо‘ladi. SXA (xladagentli aralashmani) siqish uchun kompressor jihozlarining tarkibiga elektr yoki gaz porshen yuritmali ishchi bо‘shliqlari surkov qilinmagan maxsus kompressor qо‘shiladi. Suyultirilgan yо‘ldosh gaz OP-6 qurilmasida saqlash tizimi SXP-1000/0,6 ga 1000 m3 hajmda va 0,6 MPa ishchi bosimda beriladi, u yerda zavodda tayyorlangan 4 ta gorizontal rezervuar RSNP-250/0,6 о‘rnatiladi. SXPning qо‘yish terminalidan transport vositalariga STGni qо‘yishda foydalaniladi. Kriogen jamlanmasi jihozlarini boshqarish avtomatik tizim orqali nazorat qilinadi va boshqariladi.
Kо‘kdumaloq konini qayta ishlatishni yangilash bо‘yicha “О‘zbekiston-Shveysariya “ qо‘shma korxonasi bilan “Kо‘kdumaloq Gaz” OOO yо‘ldosh neft gazlarini qayta ishlashni ikkinchi bosqich loyihasi ishlari amalga oshirilgan.
Yо‘ldosh neft gazlarini utilizatsiya qilish “Zeromax GmbH” “Kо‘kdumaloq Gaz” QK OOOni ta’sischi tashkiloti “Muborakneftgaz” MChJ hisoblanadi va ikkinchi bosqich loyihaning bahosi 60 mln.doll.ga teng.
Respublikada Kо‘kduloq koni eng katta kon hisoblanadi va 1986 yilda ochilgan. Qazib olinadigan neft – 55 mln.tonnani, gaz kondensati – 67 mln.t va gaz esa 147 mlrd.m3.ni tashkil qiladi. “Kо‘kdumaloq Gaz” О‘zbekiston-Shveysariya QKsi tomonidan ishga tushirishning birinchi bosqichida 1,3 mlrd.m3 yо‘ldosh neft gazni utilizatsiya qilish imkonini bergan.
Loyihani ikkinchi bosqichida texnologik jihozlar qurilgandan sо‘ng 3 mlrd.m3/yil hajmidagi yо‘ldosh neft gazlarini utilizatsiya qilishning imkoniyatini bergan hamda kondagi mash’alaga beriladigan yо‘ldosh neft gazlarni utilizatsiyasini amalga oshirish va regiondagi ekologik muhitni yaxshilash ishlari о‘z joyiga qо‘yilmoqda.
Xulosa
Keyingi yillarda yо‘ldosh gazlarni yoqish hajmi О‘zbekistonda katta kо‘rsatgichga qisqardi. Respublikamizda yо‘ldosh gazlarni utilizatsiya qilish bо‘yicha katta yutuqqa erishildi. Yо‘ldosh gazlarni utilizatsiya qilish hajmi “Kо‘kdumaloq” konida 4,7 mlrd.m3/yilga yetkazildi. Boshqa loyihalarni amalga oshirish natijasida “Shimoliy Shо‘rtan” va “Shakarbuloq” konlarida yо‘ldosh neft gazlarini utilizatsiya qilish hajmi 0,35 mlrd.m3/yilga erishildi. “Shimoliy SHо‘rtan”, “G‘armiston”, “Qumchuq” va “Shakarbuloq” konlarida yо‘ldosh neft gazlarini utilizatsiya qilish bо‘yicha loyihani amalga oshirishdagi Jahon bankidan olinadigan qarz masalasi bо‘yicha kelishuvlar tugallangan[45].
Назорат саволлари:
1.Республикамизда йўлдош газларни утилизация қилиш ишлари қайси конларда олиб борилмоқда?
2.Нефтли йўлдош газларни утилизация қилиш ишларини Норвегия давлатида олиб бориш технологияси тўғрисида маълумот беринг?
3. Нефтли йўлдош газларни утилизация қилиш ишларини Лукойл компанияси томонидан олиб борилиши?
4. Нефтли йўлдош газларни утилизация қилишнинг технологик усуллари?
5. Нефтли йўлдош газларни утилизация қилишнинг замонавий усуллари ҳақида маълумот беринг?
6.Машъалага бериладиган газни утилизация қилиш ҳақида маълумот беринг?
Do'stlaringiz bilan baham: |
