1-ma’ruza: Organik kimyo predmeti

Birikish reaksiyalari.

V

odorodning birikishi. Alkenlar vodorodni foqat Pt, Pd, Ni kabi katalizatorlar ishtirokida biriktirib oladilar:

B

unda etilen uglevodorodi katalizator yuzasida yutilib -bog’larning uzilshi osonlashadi. Vodorod ham katalizator yuzasida yutiladi, natijada H–H orasidagi bog’lanish bo’shashadi.

Etilenning gomologlari etilenga qaraganda vodorodni oson biriktirib oladilar.

Galogenlash. Olefinlar galogenlarni oson biriktirib oladilar:

Galogenlash jarayonining tezligi galogenning tabiatiga bog’liq, galogenlash reaksiyasi ftor bilan olib borilganda jarayon portlash, yonish bilan boradi. Galogenlar olefinlarga radikal yoki ionli mexanizm bo’yicha birikishi mumkin.

Etilen uglevodorodlariga galogenlarning birikish reaksiyasi qo’shbog’ borligini ko’rsatuvchi sifat reaksiyasi bo’lib xizmat qiladi.

Galogenlarni etilen uglevodorodlariga ionli mexanizm bo’yicha birikishi elektrofil birikish mexanizmi bo’yicha boradi.

Dastlab etilen uglevodorodi elektrofil agent bilan -kompleks hosil qiladi, so’ngra -kompleks orqali mahsulot hosil bo’ladi:

Etilen uglevodorodiga Br⁺ ni birikish bosqichining tezligi eng kichik bo’lganligi uchun bu reaksiyani elektrofil birikish bilan boruvchi reaksiya deyiladi.