1 ma’ruza mexanika asoslari



Download 1,47 Mb.
bet54/55
Sana18.07.2021
Hajmi1,47 Mb.
#122638
1   ...   47   48   49   50   51   52   53   54   55
Bog'liq
Умумий-физика-даволаш

4.11-rasm. Yorug’lik oqimi (Ф)ning sirtga burchak ostida tushishi

Yoritilganlik yuqorida ko`rsatilgan omillardan tashqari, nurning yorituvchi sirtga qanday burchak ostida tushishiga ham bog`liqdir. Bu bog`liqlikni aniqlaylik. Perpendikulyar nurlarning F0 oqimi yuzi S va uzunligi AV bo`lgan to`g`ri to`rtburchak sirtiga tushayotgan bo`lsin (4.11-rasm). Bu holda sirtning yoritilganligi ga teng.

Yuzani biror  burchakka og`diramiz, unda sirt A1V vaziyatni oladi va kamroq F yorug`lik oqimi tushadi, chunki nurlarning bir qismi sirtga tushmay o`tib ketadi.

Bu holda sirt yuzi o`zgarmaganligi sababli sirtning yoritilganligi kamayadi va ga teng bo`lib qoladi. Bu hosil bo`lgan tengliklarning ikkinchisini birinchisiga bo`lsak, hosil bo`ladi.

Chizmadan еkanligi ko`rinib turibdi. Keyingi ikki tenglikni solishtirib, quyidagini hosil qilamiz:

.

To`g`ri burchakli SVA1 uchburchakdan deb yozish mumkin, u holda yuqoridagi tenglik



yoki (4.22)

korinishga keladi. Bu bog`lanish yoritilganlikning 2-qonunini ifodalaydi. Yorituvchi sirtga yorug`lik kuchi burchak ostida tushsa, sirtning yoritilganligi nurning tushish burchagi kosinusiga to`g`ri proportsionaldir.

Yoritilganlikni ikkala qonuni birlashtirib, quyidagicha yozish mumkin:

. (4.23)

Nuqtaviy yorug`lik manbaining biror sirtda hosil qilgan yoritilganligi manbaining yorug`lik kuchiga va nurlarning tushish burchagi kosinusiga to`g`ri proportsional va manbadan sirtgacha bo`lgan masofaning kvadratiga teskari proportsionaldir.





4.12-rasm. Eng soda fotometrning tuzilishi

Sirtlarning yoritilganligini tenglashtirish yo`li bilan ikki manbaning yorug`lik kuchi taqqoslanadi. Shu maqsadda ishlatiladigan asboblar fotometrlar deb ataladi. Еng sodda fotometrlardan birining ishlash printsipi bilan tanishib chiqamiz (4.12-rasm). Uchburchakli AVS prizmaning oq rangga bo`yalgan AS va VS yoqlariga S1 va S2 manbalardan yorug`lik tushadi. Yoritilganlik S tomondan ko`z bilan kuzatiladi. Fotometrni manbalar orasida u yoki bu tomonga siljitib prizmaning VS va AS yoqlari bir xil yoritilishiga еrishiladi va shundan so`ng quyidagi mulohazalarga muvofiq manbaning yorug`lik kuchi hisoblanadi: yorug`lik kuchi I1 va I2 bo`lgan S1 va S2 manbalar prizmadan r1 va r2 masofada turib



va

yoritilganlik hosil qiladi. Fotometrni E1=E2 bo`ladigan qilib joylashtirganimiz uchun quyidagini yoza olamiz:



. (4.24)

(4.24) ifodadan bir manbaning yorug`lik kuchi ma`lum bo`lganda ikkinchi manbaning yorug`lik kuchini topishga imkon beradi.



Yoritilganlikni o`lchash uchun еsa alohida asboblar – lyuksmetrlar ishlatiladi. Fotograflar suratga olishda foydalanadigan fotoеksponometr asbobining ishlashi ham yoritilganlikni o`lchashga asoslangan.

Download 1,47 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   47   48   49   50   51   52   53   54   55




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish