1 ma’ruza mexanika asoslari

3.1- jadval

Suv	0,0725	Simob	0,47
O’t	0,048	Spirt	0,022
Sut	0,05	Qon zardobi	0,06
Siydik	0,066	Efir	0,017

Sirt tarangligi haroratga bog‘liq. Kritik haroratdan uzoqda, uning qiymati harorat ortishi bilan chiziqli ravishda kamayib boradi. Sirt taranglik kuchining kamayishi suyuqlikka sirt qatlami energiyasini kamaytiruvchi sirt aktiv moddalar qo‘shish bilan amalga oshiriladi.

Gaz emboliyasi

Agar havo pufakchasining turli tomonida suyuqlik bir xilda ta’sir ko‘rsatayotgan bo'lsa, havo pufakchasi ikkala tomoni ham bir xil egrilik radiusiga ega bo'ladi. Agar pufakchaga tomonlardan biri ortiqroq bosim bilan ta ’sir etsa, masalan, suyuqlik harakatida menisklar deformatsiyalanadi va ularning egrilik radiuslari o ‘zgaradi, havo pufakchasining turli tomonidagi qo‘shimcha bosim esa bir-biridan farq qiladi. Bu hol havo pufakchalari tomonidan suyuqlikka shunday kuch ta’sir etishi natijasida suyuqlikni kapillar naydagi harakat tezligi kamayadi yoki butunlay to‘xtab qoladi.

Bunday hodisalar odamning qon aylanish sistemasida ham yuz berishi mumkin.

Qonga kirib qolgan havo pufakchalari kichik qon tomirlarini to‘sib qolishi va birorta organning qon bilan ta’minlanishidan mahrum etishi mumkin. Gaz emboliyasi deb ataladigan bu hodisa natijada jiddiy funksional shikastlanishga yoki hatto letall (o‘lim)ga olib kelishi mumkin. Gaz emboliyasi yirik venalar jarohatlanganda hosil bolishi mumkin; bunda qon oqimiga kirib qolgan havo pufakchasi qonning harakatlanishiga to‘sqinlik qiladi. Vena tomirlari ichiga turli xil dorivorlar quyishda havo pufakchalari kirib qolmasligi lozim.

G‘avvoslar juda katta chuqurlikdagi suv ostidan tezlik bilan suv sathiga chiqarilganda ularning qonidan gaz ajralib chiqib, pufakchalar paydo bo‘lishi, uchuvchilarda va kosmonavtlarda ju d a yuqori balandliklarda kabinalari va skafandralarining germetikligi ishdan chiqishida gaz emboliyasi yuz berishi mumkin. Bu hoi qon tarkibidagi suyultirilgan gazlarning, atrofdagi atmosfera bosimining keskin kamayishi tufayli erkin holga, ya’ni gaz holatiga o ‘tishidir. Qon tarkibidagi gazlar bosimining asosiy qismini a’zot tashkil etganligi tufayli bosimning keskin kamayishida gaz pufakchalarining qonda paydo bo‘lishida ham azot yetakchi rolni o‘ynaydi, chunki u organizm va uni o‘rab olgan havo bilan gaz almashinuvi jarayonida ishtirok etmaydi.