1-маъруза. Метрология ва стандартлаштириш фанига кириш. Режа

Метрология ва стандартлаштириш фанининг
мақсад ва вазифалари

Метрология ва стандартлаштириш фанини ўрганиш талабаларда метро­логия бўйича асосий тушунчалар ва таърифларни; ўлчаш усул­лари ва воситаларини, хатолик­лар, ўлчашлар бирлилигини таъ­минлаш, ўлчаш натижаларининг ноаниқлиги, метрологик хиз­мат ва метрологик таъминот, ўлчаш воситаларини қиёслаш, меъёрий ҳужжатларни, сифат бошқаруви бўйича қоидаларни, талабларни били­ши ўта муҳим ҳисобланади.

Метрология асослари фанини ўрганишдан мақсад: талаба­ларда халқ хўжалигининг техника-технология, менежмент ва маркетинг соҳаларидаги иш­лаб-чиқариш, савдо, назорат ва ис­теъмол ҳамда маҳсулот сифати, сифатни бошқариш тизимини жорий этишга боғлиқ бўлган турли метрологик масалалар билан шуғулланиш борасида етарли билим ва малакаларни ҳосил қилиш.
Асосий вазифалар эса талабаларни узлуксиз таълим тизи­мида метроло­гия асослари бўйича тайёрлашдан келиб чиқади. Бунда махсус фанлар доирасида ривожланувчи ва чуқурлаш­увчи метрология, метрологик таъминот, метрологик хизмат бў­йича фундаментал маълумотлар ўрганилади.
Метрологияга оид таърифлар

Метрология фан сифатида ўлчашлар, уларга боғлиқ ва тегишли бўлган қатор масалаларни ўз доирасига олади. Мет­рология аслида юнончадан олинган бўлиб, ўлчаш, ўлчам, нутқ, мантиқ, илм ёки фан маъноларини билдиради. Умумий тушун­часини оладиган бўлсак, метрология - ўлчашлар ҳақидаги фан.

Замонавий метрология учта асосий бўлимдан иборат наза­рий, қонунлаштирувчи ва амалий метрология.
Юқоридаги атамаларни қуйидагича таърифлаш мумкин¹:



Назарий метрология – метрологиянинг фундаментал асосларини ишлаб чиқиш предмети бўлган метрология бўлимидир, баъзи ҳолларда “фундаментал метрология” деб ҳам юритилади.




Қонунлаштирувчи метрология – метрология бўйича миллий идора фаолиятига қарашли ва бирликлар, ўлчаш ус­уллари, ўлчаш воситалари ва ўлчаш лабораторияларига дав­лат талабларини ўз ичига олган метрология бўлими.