1-Ma`ruza. Mavzu: Metallmaslar. Vodorod. Suv. Reja. Metallmaslarning davriy jadvalda tutgan o`rni. Metallmaslarning umumiy xossalari

Fizik-kimyoviy xossalari. Al–kumushsimon-oq metall, yengil, lekin mexanik jihatdan mustahkam, zichligi 2,7 g/sm³, suyuqlanish harorati 660⁰C. Elektr va issiqlikni yaxshi o`tkazadi. Unga ishlov berish: zarqog`oz holida yoyish, ingichka sim qilib tortib quyish oson. Osonlik bilan qotishmalar hosil qiladi. Al 600⁰C da mo`rt bo`lib qoladi va uni donalar holida yoki kukun qilib tuyish mumkin.

Tabiiy Al bitta izotop ²⁷Al (100 %) dan tarkib topgan.

Odatdagi sharoitda Al O₂ bilan oson birikadi. Bunda uning sirti oksid parda bilan qoplanadi, bu parda metallni keyingi oksidlanishdan saqlaydi. Shu parda borligi sababli Al namlik va havo ta`sirida yemirilmaydi.

Agar oksid parda buzilsa, u holda Al suv bilan reaksiyaga kirishadi:

2Al + 6H₂O ═ 2Al(OH)₃ + 3H₂↑

Ko`pchilik metallardan farq qilib, Al ga ishqorlarning eritmalari juda kuchli ta`sir etadi. Masalan:

2Al + 2NaOH + 10H₂O ═ 2Na[Al(OH)₄(H₂O)₂] + 3H₂

Qizdirilganda Al galogenlar bilan, yuqori haroratda S, N, va C bilan reaksiyaga kirishadi. 2Al + 3Cl₂ = 2AlCl₃ 2Al + N₂ = 2AlN

2Al + 3S = Al₂S₃ 4Al + 3C = Al₄C₃