1-ma’ruza mavzu: Kompyuterning arxitekturasi. Zamonaviy kompyurerlarning asosiy turlari. Reja

Mikrokompyuterlar. Mikrokompyuterlar juda xam kо‘p va kо‘p turlidir. Ular о‘rtasidagi bir necha guruxostilarini ajratib kо‘rsatishimiz mumkun (1.6-chizma).

1.6-chizma.Mikrokompyuterlarning turlari.

Kо‘p foydalanuvchili mikrokompyuterlar – bular quvvatli mikrokompyuterlar, bir necha vidioterminallar bilan jixozlangan va vaqtni taqsimlash ish tartibida faoliyat kо‘rsatadi, bu unda bir necha foydalanuvchi samarali ishlashiga imkon beradi.
Shaxsiy kompyuterlar – bitta foydalanuvchi ishlatadigan mikrokompyuter, ommaboplik va unversallik ta’lablariga javob beradi.
Ish stansiyalari (workstation) - xisoblash tarmoqlarida bitta foydalanuvchi tomonidan ishlatishga mо‘ljallangan, kо‘pincha ma’lum kо‘rinishdagi ishlarni bajarishga maxsuslashtirilgan (grafik, muxandislik, matbaa va xokazo).
Serverlar (server) – xisoblash tarmoqlaridagi kо‘p foydalanuvchi uchun quvvatli mikrokompyuterlar, tarmoqning barcha ish stansiyalaridan keluvi sо‘rovlarga ishlov berish uchun ajratilgan.
Tarmoq kompyuterlari (network computer) – soddalashtirilgan mikrokompyuterlar, tarmoqda ishlashni va tarmoq resurslariga ega bо‘lishni taminlovchi, kо‘pincha ma’lum turdagi ishlarni bajarishga maxsuslashtirilgan (tarmoqqa ruxsat etilmagan ega bо‘lishni ximoyalash, tarmoq resurslarini kо‘rishni tashkillashtirish, elektron pochta va xokazo).
Shaxsiy kompyuterlar. Shaxsiy kompyuterlar (SHK) mikrokompyuterlar guruxiga ta’luqli bо‘lib, lekin ular ommaviy tarqalganligi uchun aloxida diqqatga sazovordir. SHK tadbiq etilishdagi ommaboplik va universallik ta’lablarini bajarish uchun quyidagi sifatlarga ega bо‘lishlari kerak:

• 
  narxining arzon bо‘lishi;
  
• 
  atrof muxitga maxsus ta’labsiz aloxida ishlata olishlik;
  
• 
  arxitekturasining moslashuvchanligi, boshqarishda, ilim-fanda, ta’limda, rо‘zg‘orda va boshqa turli soxalarda tadbiq etilishiga uni moslashtirib beradi;
  
• 
  xech qanday maxsus tayyorgarchiliksiz foydalanuvchining operatsion tizimining va boshqa dasturiy ta’minotlarining dо‘stonaligi (ishlata olishligi);
  
• 
  ishlashining yuuqori ishonchliligi (birinchi buzulishgachan ishlash vaqti 5000 soatdan kо‘p).
  

Shaxsiy kompyuterlar orasida birinchi navbatta IBM (International Business Machine Corporation) firmasining kompyuterlarini qayd qilib о‘tish kerak:

• 
  IBM PC XT (Personal Computer eXtended Technology);
  
• 
  IBM PC XT (Personal Computer Advanced Technology) 80286 (16-razryadli) mikroprotsessorlarida;
  
• 
  IBM PS/2 8030 – PS/2 8080 (PS Personal System, quyidagilardan tashqaribarchasi PS/2 8080, - 16- razryadli, PS/2 8080 – 32- razryadli);
  
• 
  IBMPCAT80386 va 80486 mikroprotsessorlarida (32 - razryadli);
  
• 
  IBMPCATPentiummikroprotsessorda – Pentium 4 (64- razryadli);
  
• 
  IBMPCATVLIW turidagi mikroprotsessorda: Itanium, Crusoe (64- razryadli);
  
• 
  IBMPCATCore (64-razryadli) mikroprotsessor oilasida;
  

Amerikada quyidagi firmalar tomonidan ishlab chiqariladigan kompyuterlar xam keng tarqalgan va taniqli: Apple (Macintosh), Compaq Computer, Hewlett-Packard, Dell, DEC (Digital Equipment Corporation), shuningdek Angliya firmalari: Spectrum, Amstrad; Fratsiya: Micral; Italiya: Olivetti; Yaponiya: Toshiba, Matsushita (Panasonic) va Partner.
Xozirgi vaqtda eng kо‘p tarqalgan shaxsiy kompyuterlar IBM firmasining kompyuterlaridir, ularning birinchi modellari 1981 yili ishlab chiqarilgan va ularga о‘xshashini boshqa firmalar xam ishlab chiqargan. Lekin ular unchalik kо‘p tarqalmagan Apple (Macintosh) firmasi ishlab chiqargan kompyuterlar dunyoda tarqalganligi bо‘yicha 2-о‘rinni egallaydi.
Xozirgi vaqtda kompyuterlarning eng kо‘p tarqalgan modeliga Pentium 4 va Core 2 mikroprotsessorli IBM PC kompyuterlari kiradi.
Xozirgi zamon kompyuter modellarning umumlashtirilgan kо‘rsatgichlari 1.2 jadvalda keltirilgan.
Rossiya sanoati (MDX davlatlari) quyidagi mikrokompyuterlarni ishlab chiqarmoqda:

• 
  Apple-mos – “ Elektronika MS-1201”; “Elektronika 85”, “Elektronika 32” asosidagi muloqat xisoblash mashinasi DVK-1 - DVK-4 va boshqalar;
  
• 
  IBMPC-mos – YES 1840 –YES 1842, YES 1845, YES 1849, YES 1861, “Iskra 1030”, “Iskra 4816”, “Neyron I9.66” va xokazo.
  

Shaxsiy kompyuterlarni qator kо‘rsatgichlari bо‘yicha turlarga ajratish mumkun. Avlodlar bо‘yicha shaxsiy kompyuterlar quyidagi tartibda guruxlarga bо‘linadi:

• 
  1-avlod – 8-bitli protsessorlar ishlatilgan;
  
• 
  2-avlod – 16-bitli protsessorlar ishlatilgan;
  
• 
  3-avlod – 32-bitli protsessorlar ishlatilgan;
  
• 
  4-avlod – 64-bitli protsessorlar ishlatilgan.
  

Kо‘rsat- gichlar	Mikroprotsessor turi
	80486 DX	Pentium	Pentium Celeron	Pentium II	Pentium III	Pentium 4	Core 2 Duo
Takt chastotasi, MGs	50 - 100	75 -200	330-800	220-500	500-900	1000-3600	1000-3000
Razryadligi, bit	32	64	64	64	64	64	64
OXQ sig‘imi, Mbayt	4, 8, 16	8, 16,32	32, 64, 128	32, 64, 128	64, 128, 256	256, 512, 1024	512, 1024, 2048
KESH sig‘imi, Kbayt	256	256, 512	128, 256, 512, 1024	256, 512, 1024	256, 512, 1024	512, 1024, 2048	2048, 4096
MDJ sig‘imi, Gbayt	0,8 – 2,0	1,0 – 6,4	4,3-20,0	6,4-20,0	10,0-50,0	100,0-250,0	100,0-1000,0

2. 
   jadval. IBM PC SHK modellarning umumlashtirilgan kо‘rsatgichlari.
   

Konstruktiv tuzilishi bо‘yicha kompyuterlar 1.7-chizmada kо‘rsatilgan turlarga ajratilishi mumkun.