1-маъруза. Мавзу: Хусусий микробиология. Йирингли- яллиғланиш ва жарохат юқумли касалликларини келтириб чиқарувчи микроорганизмлар

Ферментатив хусусияти. Стрептококклар турли штаммларининг ферментатив фаоллиги ҳар хил. Уларнинг кўпчилиги глюкоза, сахароза, мальтоза, лактоза, салицин, эскулин, трегалозаларни кислота ҳосил қилиб парчалайди. Патоген стрептококклар желатинани суюлтирмайди, нитратларни нитритларгача қайтармайди, аммо сутни ивитади, фибринни эритади.
Патоген стрептококклар вирулентликни таъминловчи гиалуронидаза, дезоксирибонуклеаза, рибонуклеаза, нейраминидаза, протеиназа, стрептокиназа, амилаза, липаза, дифосфопиридиннуклеотидаза ва бошқа ферментларни ҳам ҳосил қилади.
Токсин ҳосил қилиши. Стрептококклар турлича таъсир этувчи экзотоксинлар ҳосил қилади.
1) гемолизинлар, уларни стрептококклар ишлаб чиқарганлиги учун “стрептолизинлар” ҳам дейилади (О- ва S-стрептолизин). Гемолизин эритроцит, тромбоцит, макрофагларни парчалайди;
2) лейкоцидин – полиморф ядроли лейкоцитларни парчалайди, натижада организмнинг фагоцитар ҳимоя реакцияси бетарафланади;
3) ўлдирувчи токсин – тери ва бошқа тўқималарни, айниқса жигар ҳужайраларини чиритиш, некроз қилиш хусусиятига эга.
4) эритроген токсин – ҳароратга чидамли, қонида антитоксини бўлмаган кишилар терисида яллиғланиш жараёнини келтириб чиқаради, бундан ташқари, болаларда скарлатина касаллигини қзғатади, чунки уни, асосан, скарлатинага сабаб бўлувчи стрептококклар ажратади. Одам организмида эритроген токсин суст гипертаъсирчанлик реакциясини юзага келтиради;
5) цитотоксинлар оқсил табиатли моддалар бўлиб, организмнинг ҳар хил ҳужайраларини шикастлайди.
Стрептококкнинг А гуруҳига кирувчи айрим штаммлари кардиопатик ва нефротоксикн ҳосил қилади, булар миокардит ва гломерулонефрит касалликларини келтириб чиқаради.
Чидамлилиги. Стрептококклар стафилококкларга нисбатан ташқи муҳитга чидамсиз, аммо паст ҳароратда узоқ вақт сақланиб қолади. Стрептококклар қуриган йиринг, балғам ва бошқа оқсил моддалар билан ўралган ҳолда бир неча ойгача ўз фаоллигини йўқотмайди. 70⁰С ҳароратда 1 соатда, фенолнинг 3–5% ли эритмаси тасирида эса 15 дақиқада ўлади.