1-ma’ruza Mavzu: Hayotiy faoliyat xavfsizligining nazariy asoslari Reja

Litosferani muhofaza qilish

Litosfera - Yerning yuza qatlami bo`lib, qalinligi 30-40 km. Bu qatlamning yuqori qismi biosfcra tarkibiga kiradigan tuproqdir, unda tirik organizmlarning hayot faoliyati bilan bog`liq ko`p sonli fizik, kimyoviy va biologik jarayonlar kechadi. Litosferada sanoatning ishlashi uchun asosiy xom ashyo manbalari - ko`mir, neft, gaz, turli ruda va noruda foydali qazilmalar to`plangan.

Keyingi yuz yillikda sanoatning rivojlanishi natijasida planetaning mineral resurslaridan jadal foydalanilmoqda. Shunday usulda mineral xom ashyodan foydalanish katta miqdordagi chiqindilar va ularni qayta ishlashning turli bosqichlaridagi chiqindilar - konchilik korxonalarida tashish vaqtida va qayta ishlash korxonalarida. Chiqindilar miqdori ko`p hollarda olingan mahsulotdan ko`p bo`ladi. 1 l-jadvalda 2000 yilgacha bo`lgan davrgacha Jahonda ishlab chiqarish chiqindilar va ularning hajmlari keltirigan.

Atrof-muhitga tushadigan qattiq chiqindilar uchta toifaga bo`linadi, sanoat, qishloq xo`jalik va shahar xo`jaligining maishiy chiqindilari. Sanoat chiqindilarining asosiy qismi kon va kon-kimyo (uyumlar, shlaklar va h.k.). qora va rangli metallurgiya (shlak, shiamlar, chang va h.k.), metallni ishlash korxonalari (chirindi, brakka chiqqan buyumlar va h.k.), o`rmon va yog`ochga ishlov berish sanoati (yogoch tayyorlash chiqindilari, yog`och qipig`i, mayda bo`lakchalari va h.k.), issiqlik elektr stansiyalari energiya xo`jaligining (kul, shlaklar va h.k.). kimyo va turdosh sanoat tarmoqlari (fosfogips, oxak, shlaklar, shiamlar, shisha siniqlari, sement changi). organik ishlab chiqarishlar (rezina, plastmassa va h.k,). oziq-ovqat (suyak, jun va h.k.), yengil, to`qimachilik va paxta sanoati, mineral va organik paxta, chang, shlam, paxtani tozalagandan keyin organik va mineral iflos aralashmalar va boshqalar).