1-маъруза. Мавзу: Бинолар ва иншоотлар тўғрисида умумий маълумотлар ва уларга қўйиладиган асосий талаблар

ички фазо -одам фаолият кўрсата олиши, турли асбоб ва жиҳозларни жойлаштириш, одамлар ҳаракатланиб юра олиши учун зарур бўлган жойлар (хонанинг узунлиги, кенглиги на баландлиги);
микроиқлим -хонадаги ҳавонинг температураси, нисбий намлиги, ҳаракат тезлиги ва тозалик даражаси орқали хонада яратиладиган муҳитнинг сифатини ифодаловчи омил;
товуш режими -хонадаги эшитиш учун яратилган шароитни, унинг ёқимсиз, халақит берувчи товушлардан (шовқин) ҳимояланганлик даражасини ифодаловчи омил;
ёруғлик режими -хоналарда ёритилганликни етарли бўлишини таъминлаш ва ёритишни тўғри ташкил қилишга боғлиқ ҳолда кўриш органларининг ишлаш шароитини белгиловчи омил;
тўсиқсиз кўриш ва кўрганни тўғри идрок қилиш - томоша заллари-да, дарсхоналарда яратилган муҳитнинг сифатини белгиловчи омил;
ободонлаштириш тадбирлари - бинонинг вазифасидан келиб чиққан ҳолда мухандислик ва бошка зарур техник жиҳозлар билан таъминланганлик даражасини ифодаловчи омил.
Бу омилларнинг ҳар бири хонанинг ўлчамларини, шаклларини ва конструкцияларини танлашга ўз таъсиринн кўрсатади. Хоналарни тўғри лойиҳалаш, одамлар бажарадиган функцияга мувофиқ равишда оқилона шароитлар яратиш учун муҳит сифатини белгиловчи барча тадбирлар кўрилиши шарт. Шунда бино ёки иншоотнинг лойиҳа ечими функционал мақсадга мувофиқ ҳисобланади. Бинонинг техник талабларга мувофиқлигини унинг конструктив ечими белгилайди. Бинонинг конструктив ечими механика, физика қонунларига ва кимёвий қонунларга тўла мувофиқ бўлиши зарур. Бинолар ва уларнинг алоҳида конструктив қисмларига ва элементларига бўладиган ташқи ва ички таъсирлар жуда хилма-хил (2.2-расм). Уларни куч ва куч бўлмаган (муҳит) таъсирларга бўлиш мумкин.

2.2-расм. Биноларга бўладиган ташқи таъсирлар.

Куч таъсирларга: бино элементларининг хусусий оғирлиги ва ер остидаги элементларга грунтнинг босими каби доимий юклар; қўзғалмас жиҳозлар, узоқ сақланадиган юклар ва пардадеворлар каби элементлардан ҳосил бўладиган узоқ вақт таъсир этувчи юклар; қўзғалувчан жиҳозлар, одамлар, қор ва шамол таъсирада ҳосил бўлувчи қисқа вақт таъсир этувчи юклар; шунингдек зилзила ва авариялар туфайли бузилишлар таъсирида ҳосил бўлувчи алоҳида юклар киради.