1. маъруза машғулотлари

3. Шахснинг социал мавқейи ва роли.
Социализация сўзи ижтимоийлашув маъносини англатади. Социализация жараёни инсоннинг жамиятга қўшилиши учун жамиятда мавжуд бўлган ва шаклланган ҳатти-харакатлар, меъёрлар, қадриятлар, маданият, дин, тарбия, билим ва малакаларни, урф-одатларни ўзига сингдириб бориши ва ўзлаштиришига айтилади. Социализация мураккаб жараён ҳисобланади ва инсоннинг бутун умри давомида содир бўлади.Бу жараён 2 даврга бўлинади:
1.Адаптация – шахснинг жамиятда мавжуд бўлган воқеликка кўникиши ёки мослашиши;
2.Интериоризация – шахснинг ўз ҳохиши, интилиши ва иродаси орқали жамиятга қўшилиши.
Социологияда социализация даврларига яна 2 ёндошув мавжуд.
1-ёндошув.Социализация жараёни 3 даврга бўлинади:
1.меҳнатгача бўлган давр
2.меҳнат даври
3.меҳнатдан кейинги давр.
2-ёндошув.Социализация жараёни қуйидаги даврларга бўлинади:
1-давр – гўдаклик даври (1 ёшдан 4 ёшгача)
2-давр – болалик даври (4 ёшдан 10 ёшгача)
3-давр – ўспиринлик даври (10 ёшдан 13 ёшгача)
4-давр – ўсмирлик даври (13 ёшдан 18 ёшгача)
5-давр – меҳнат даври
6-давр – меҳнатдан кейинги-нафақа даври
Социологияда шахс ҳақида турли назариялар мавжуд.Улардан:
-Ч.Кулининг “Кўзгудаги “Мен”” назарияси. Ушбу назария 3 тамойилга асосланади:
1.Шахс маълум хатти-ҳаракатни амалга оширади.
2.Ўша хатти-ҳаракатга кишилар реакция билдиради.
3.Шахс шу реакцияга маъқул келадиган хатти-ҳаракатларни амалга оширади.
Ч.Кули “кўзгу” деганда айнан атрофдаги инсонларни реакциясини назарда тутган.
-Америка социологи Джордж Миднинг “бошқалар томонидан умумлаштирилган” назарияси. Бу назарияга мувофиқ киши ўз шахсини, ўз хатти-ҳаракатини бошқалар нуқтаи назаридан, яъни ўзини бошқаларнинг ўрнига қўйиб баҳолайди.
-“Бошқалар учун аҳамиятли” назариясининг асосчиси америка социологи Халлер бўлиб, бу назарияга кўра кишининг шахси тўғрисида бошқа аҳамиятли, обрўли кишиларнинг муносабати хулоса чиқаришга имкон беради. Масалан, айрим кишилар учун ота-онасининг берган баҳоси, баъзилар учун эса ўқитувчининг, бошқалар учун эса мансабдор шахсларнинг берган баҳоси ёки муносабати унинг шахси тўғрисида хулоса чиқаришга имкон беради.